Ciekawi siebie – ciekawi świata, czyli V Ogólnopolski Tydzień Szczęścia w Szkole

Nie chcemy, by było to tylko jednorazowe przedsięwzięcie, ale by działania były realizowane przez cały szkolny rok, a efekty mogły być widoczne długofalowo. Niech będzie to okazja do prawdziwej zmiany na poziomie kultury i klimatu szkoły, przedszkola.

Mało pytających. Dużo wszystkowiedzących. Jeżeli już ktoś pyta, warto poświęcić mu uwagę, bo to człowiek poszukujący, zastanawiający się, starający się coś zrozumieć, a jakże to rzadki teraz przypadek. Zwraca uwagę, że jeżeli dziś się w towarzystwie o czymś mówi, prawie nie zdarza się, aby ktoś powiedział - nie wiem, nie mam pojęcia, przeciwnie - wszyscy zabierają głos, mówią ex cathedra, twierdzą, upierają się przy swoim, monologują. - Ryszard Kapuściński

Tegoroczne hasło: „Ciekawi siebie – ciekawi świata” nawiązuje do trzeciej fali rozwoju psychologii pozytywnej na świecie, której głównym zadaniem jest pokazywanie, obok kontekstu osobistego, również kultury i otoczenia, w którym funkcjonujemy.

Współcześni badacze są zgodni: żaden opis optymalnego funkcjonowania nie jest uniwersalny – każda najmniejsza wspólnota (w tym szkolna) ma swoją kulturę, której specyfika odgrywa istotną rolę w funkcjonowaniu jednostki i wspólnoty.

Ponadto realistyczne podejście do szczęścia (druga fala psychologii pozytywnej) powinno uwzględniać zdolność do przezwyciężania trudności lub życia z cierpieniem, jak również możliwość osiągania szczęścia i rozkwitu pomimo ciemnych stron ludzkiej egzystencji (Piotr Oleś, Lublin 2024).

Możemy to osiągnąć przyjmując pozycję badacza, czułego obserwatora, który akceptuje wszystkie aspekty człowieczeństwa i różnice kulturowe, w tym tak ewidentne między Wschodem i Zachodem, kulturą indywidualistyczną a kulturą kolektywistyczną.

Może warto czerpać z wielu podejść…?

Stąd właśnie pomysł na tegoroczne hasło akcji.

Ciekawość, jedna z sił (mocnych stron) charakteru wg Petersona i Seligmana, sprawia, że przyjmujemy pozycję odkrywcy - względem siebie i względem otaczającego świata. Dzięki temu, zanim zareagujemy, dajemy sobie przestrzeń, w myśl tego, co głosił Viktor E. Frankl: Pomiędzy bodźcem i reakcją jest przestrzeń: w tej przestrzeni leży wolność i moc wyboru naszej odpowiedzi. Z ciekawością słucham i poznaję – siebie i innych. To naturalna profilaktyka przemocy.

Ciekawość jest warunkiem rozwijania empatii. W połączeniu np. z zainteresowaniem, inspiracją, zachwytem poszerza horyzonty myślenia, czyni nas otwartymi, twórczymi, wrażliwymi.

Pozytywność, z kolei, powoduje rozbudowę naszych zasobów, wiedzy, umiejętności, więzi i sposobów działania. Wpływa na redukcję stresu, buduje odporność psychiczną, wzmacnia inteligencję emocjonalną, zwiększa nasze możliwości adaptacyjne w tym zawiłym świecie...

Ciekawość może być furtką dla rozwoju pozytywności, pozytywność uruchamia w nas ciekawość :-)

Dojrzałe szczęście, według prof. dr hab. Piotra Olesia, charakteryzuje się poczuciem akceptacji, wewnętrznym spokojem, harmonią, zadowoleniem i pokojem z samym sobą, z innymi i światem. Psychologia pozytywna pokazuje to, co twórcze i wartościowe, wskazuje, jak możemy, we współczesnym świecie, przejść:

• Od kryzysu tożsamości do poszukiwania autentyczności.
• Od kryzysu niezadowolenia do szczęścia.
• Od lęku przed bezsensem do poczucia sensu i celu.
• Od lęku przed izolacją do wspólnoty.
• Od lęku przed wolnością do odpowiedzialności.
• Od lęku przed śmiercią do akceptacji śmierci i transcendencji (Piotr Oleś, 2024).

Dlatego wśród tegorocznych propozycji znalazły się następujące, refleksyjne i pobudzające do pozytywnych interwencji:

• Ciekawi siebie – czym jest dla mnie ciekawość? Czym jest ciekawość siebie? Czym jest samoświadomość? Jakie mam zasoby, którymi dysponuję? Moje ciało, mój umysł, moje emocje, moja duchowość – czy je znam?
• Ciekawi świata – ciekawość innych ludzi, kultur, przestrzeni, rytuałów – jak ją okazuję? Jak możemy celebrować różnorodność – w klasie, w szkole, w rodzinie?
• Świat w naszych rękach – święto ekologicznego myślenia, działania i odczuwania. W jaki sposób dbamy o Ziemię? Jak o Ziemi i Wszechświecie myślimy?
• Święto higieny cyfrowej – czym jest higiena cyfrowa? Co dla mnie oznacza? Jak dbam o siebie w cyfrowym świecie? Jak zachęcam do dbania o higienę cyfrową innych?
• Pomoc – nie przemoc – święto wzmacniania więzi, relacji przeciw przemocy. W jaki sposób przeciwdziałamy przemocy – fizycznej, psychicznej, emocjonalnej – w rodzinie, w klasie, w szkole? Jak sobie w tym pomagamy?
• Święto dobrego słowa – dobre słowo ma szczególną moc – zbliża, niweluje bariery, wzmacnia. Język pozytywności przynosi wszystkim korzyści – jak go wykorzystujemy?
• Święto twórczości, pasji i wytrwałości – rozwijanie pasji wymaga cierpliwości i wytrwałości – jak je okazujemy? W jaki sposób twórczo i wytrwale rozwijamy nasze talenty i mocne strony? Jak dbamy o utrzymanie zaangażowania? Co nas motywuje do działania? Co nas demotywuje? Jakie wyciągamy z tego wnioski?
• Święto odwagi – odwaga to jedna z cech charakteru, którą warto w sobie rozwijać. Dzięki odwadze stawiamy granice i stajemy po „dobrej stronie MOCY”. W jaki sposób to robimy?
• Święto empatii – empatia to jedna z ważniejszych cech w dzisiejszym świecie. Empatia pozwala mi lepiej poznać siebie, swoje granice, a jednocześnie zrozumieć innych i zaakceptować ich granice. Jak to robimy?
• Święto godności – godność człowieka stanowi fundament budowania poczucia własnej wartości. Dzięki adekwatnemu poczuciu własnej wartości budujemy trwałe relacje ze sobą i z innymi, potrafimy zadbać o siebie i innych. Jak dbam o moją godność? Jak okazuję szacunek dla godności innym, światu?
• Łap balans – równowaga i potrzeba odpoczynku stają się dziś cennymi zasobami, dzięki którym żyjemy zdrowo i potrafimy dobrze funkcjonować. Czym dla mnie jest równowaga? Jak odpoczywam? Jak regeneruję moje myśli, emocje, moje ciało? Spacer, spotkanie, sen, uważność…Jak zachęcam do równowagi innych?
• Święto wspólnoty – razem lepiej – to już wiemy. Ale jak o naszą wspólnotę – rodzinną, klasową, szkolną dbamy? Jakie są nasze wspólne wartości? Co nas łączy? Czy w różnorodności możemy być razem? Jak celebrujemy sukcesy?
• Święto wspierających przekonań – przekonania, które mamy – na temat siebie i świata wokół – wpływają na to, jak się zachowujemy, co myślimy, co czujemy, jakie budujemy relacje. Przekonania mogą rujnować, mogą też budować. Jakie przekonania mnie wzmacniają? Jak je pielęgnuję? Jak je okazuję w zachowaniu innym i co z tego wynika?

Przy okazji można skoncentrować się na jednym z haseł i uczynić z niego zagadnienie warte poświęcenia dłuższej uwagi w procesie edukacji, na różnych zajęciach, w ciągu całego roku szkolnego:

• W jaki sposób ciekawość wpływa na odwagę? Jak odwaga wpływa na ciekawość?
• Czym jest godność człowieka? Jakie jest rozumienie godności? Co wzmacnia poczucie własnej wartości? Jaki jest związek między poczuciem własnej wartości a rozwijaniem empatii?
• Jak pozytywność wpływa na nasze przekonania? Jak przekonania wpływają na ciekawość siebie – ciekawość świata? Jak przekonania wpływają na skłonność do przemocy? W jaki sposób mogę pracować nad wspierającymi przekonaniami?
• W jaki sposób regeneracja wzmacnia naszą odporność psychiczną? Czym jest odporność psychiczna i jak o nią dbam na poziomie myślenia, działania, odczuwania?
• Jak pomaganie wpływa na nasze zdrowie i na relacje z innymi? Jak więzi z innymi, poczucie wspólnoty – z kolegami, koleżankami, nauczycielami, rodzicami – wpływa na rozwiązywanie konfliktów, trudnych sytuacji?
• Jak twórczość wpływa na samopoczucie? Co zrobić, by osiągnąć twórczy sukces? Kiedy wkładam w coś wysiłek? Co mi daje cierpliwość?

Jak co roku zapraszamy do podjęcia wyzwania :-)

Przygotujcie krótką formę artystyczną (scenkę rodzajową, skecz, pantomimę, utwór literacki itd. na temat: CIEKAWI SIEBIE – CIEKAWI ŚWIATA i opublikujcie nagranie do 29 września (niedziela) na Waszym YouTube lub Facebooku z hasztagiem:
#tydzienszczesciawszkole2024 #happinessatschool @happinessatschool

A co dla Wasz szykujemy?

W tym, jubileuszowym roku, wiele aktywności towarzyszących!

1. Gorąco zapraszamy Państwa do udziału w badaniach, jakie będą prowadzone jesienią 2024 r. w ramach projektu: Szczęście w Szkole: inspiracje-badania-praktyki. Celem badań będzie diagnoza dobrostanu nauczycieli, poczucia zadowolenia z fizycznego, psychicznego i społecznego stanu własnego życia. Mamy poczucie, że ukontentowany i zaopiekowany dorosły w szkole przyczynia się do oprawy dobrostanu dzieci.

Badania będą prowadzone pod kierunkiem dr Barbary Ostafińskiej-Molik, kierownika Pracowni Diagnoz Pedagogicznych Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Wyniki badań pozwolą na opracowanie rekomendacji wspierających rozwój zawodowy i osobisty Grona Pedagogicznego. O badaniach będziemy jeszcze w szczegółach informować.

2. Inauguracja Tygodnia Szczęścia w Szkole odbędzie się w Bibliotece w Oleśnicy 23 września 2024 (poniedziałek), a gościnią będzie Małgorzata Swędrowska :-)

3. 24 września 2024 (wtorek) planujemy organizację w Operze Wrocławskiej Niebieskiego Koncertu przeciw przemocy, którego autorką jest Joanna Kondrat. Niebieskie Koncerty Joanny Kondrat, z udziałem dzieci i młodzieży, odbywają się w Polsce od 2017 r. Zwykle towarzyszą im „niebieskie” kampanie społeczne, poszerzające świadomość zdrowia psychicznego i zachowań przemocowych. Wydarzenia te organizowane są pod patronatem merytorycznym Niebieskiej Linii Instytutu Psychologii Zdrowia- najstarszego ogólnopolskiego pogotowia dla ofiar przemocy.

Celem Niebieskiego Koncertu przeciwko przemocy jest poszerzenie świadomości zdrowia psychicznego, zachowań przemocowych, zwrócenie uwagi i medialne nagłośnienie problemu nieuregulowanych praw osób doświadczających przemocy w Polsce, docenienie misji osób i organizacji pomagających osobom doświadczającym przemocy zawodowo, jak i na zasadach wolontariatu, a także poszerzenie dyskusji o temat przemocy rówieśniczej i domowej, jako czynnika o ogromnym wpływie na funkcjonowanie dzieci w szkołach i ich funkcjonowanie psychiczne w ogóle.

4. Podsumowanie V Tygodnia Szczęścia w Szkole odbędzie się 30 września (poniedziałek) w gdańskim Hevelianum.

Zapisy i szczegóły na stronie: www.happinessatschool.pl

Zachęcam, by wspólnie z dziećmi i młodzieżą zaangażować innych dorosłych, nie tylko w szkołach, przedszkolach, ale w różnych instytucjach zajmujących się szeroko pojętą edukacją – domach kultury, bibliotekach, centrach kształcenia nauczycieli, fundacjach i stowarzyszeniach edukacyjnych itd.

Niech zachętą będą też słowa prof. Olesia:

Myślenie w kategoriach dobrostanu, związane z czytaniem i pisaniem na ten temat, przyczynia się do podejmowania prób przekształcania środowiska w kierunku promowania warunków dobrostanu (Hou i in., 2021; Yang i in. 2024).
Ale ważna jest też zdolność twórczej adaptacji oraz działania na rzecz dobrego samopoczucia (Malle i Knobe, 1997).

Notka o autorce: Anna Hildebrandt-Mrozek jest doświadczoną edukatorką, coachem, trenerką i doradcą nauczycieli, dyrektorów i rodziców w obszarze psychologii pozytywnej i wzmacniania dobrostanu. Naukowiec i praktyk z ponad 20-letnim doświadczeniem w edukacji. Autorka realizowanego w szkołach programu "Happiness at School", którego celem jest poprawa dobrostanu i poczucia szczęścia całego środowiska szkoły. Jej misją jest przekazywanie doświadczenia szczęścia i nauka o tym, jak o szczęściu opowiadać i się go uczyć. Jej specjalizacją jest budowanie poczucia własnej wartości, odkrywanie talentów i mocnych stron, rozwijanie inteligencji emocjonalnej i profilaktyka stresu we współczesnym świecie. Pierwszy w Polsce Chief Happiness Officer w edukacji. Prowadzi własnego bloga MovusMovere.pl.