Znalazłam kilka wskazówek dotyczących efektywnej pracy. Pochodzą one z artykułu Neftali Hoff, prezeski Impactful Coaching & Consulting. Nie dotyczą one bezpośrednio pracy nauczyciela, ale przy każdej z nich zastanowimy się, jak ją można zastosować w nauczaniu.
1. Stop – czyli zatrzymanie się i zadanie sobie pytań:
- Co w tej pracy jest ważne?
- Jaki cel chcemy osiągnąć?
- Jak najlepiej zaplanować wykonanie pracy?
- Jak wykorzystać swoje mocne strony i umiejętności?
- Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę i te pytania w pracy nauczyciela?
Ta wskazówka kieruje nas nauczycieli do świadomego procesu nauczania. Pierwsze pytanie powinno brzmieć: Po co ja tu jestem? Nie jest to banalne pytanie. Czego oczekuję po mojej pracy? Czy chciałbym/chciałabym, aby moi uczniowie mieli dobre stopniem, a może priorytetem dla mnie jest, aby dobrze sobie radzili w dorosłym życiu? Jakie cele sobie stawiam i jakie cele mam dla uczniów?
Ostatnie pytanie – Jak wykorzystać swoje mocne strony i umiejętności? – nie jest często zadawane, ale warto sobie na nie odpowiedzieć. Każdy z nas nauczycieli ma swoje mocne strony, na których warto budować. Ważne jest, aby je znać i wykorzystywać dla lepszego nauczania. Można o nie zapytać samych uczniów, wtedy włączamy ich w proces nauczania.
2. Cele – Trudno jest osiągnąć cele, których sobie wcześniej nie postawiliśmy. Jeśli nie wiemy, co chcemy osiągnąć lub jak chcemy to osiągnąć, to mamy mniejsze szanse, że tam dotrzemy.
Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
W pracy nauczyciela cele powinny być wspólne dla uczniów i nauczyciela. Dotyczyć one mogą lekcji, tematu, działu itd. Cele, które z uczniami sobie stawiamy wyznaczają nam drogę do ich osiągniecia. Dlatego warto przed przystąpieniem do nauczania określić też kryteria, które pomogą sprawdzić, czy cele osiągnęliśmy.
3. Podział na mniejsze porcje i świętowanie – Warto podzielić swoje cele i zadania na mniejsze cele i mniejsze zadania. To pomaga w wykonaniu zadań i pozwala na uzyskanie sukcesów w trakcie pracy. Świętowanie małych zwycięstw daje siłę do dalszej pracy. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Ten punkt łączy się z bardzo użytecznymi zasadami efektywnego nauczania: „Mniej, a głębiej” i „Lepiej wolniej, niż za szybko”. Nauczyciel powinien sprawdzać na bieżąco, czy uczniowie za nim nadążają, a jeśli nie to powrócić do tematu i wykorzystać inne metody dydaktyczne. Pośpiech w nauczaniu nie jest wskazany, uczniowie, którzy nie opanowali materiału prawdopodobnie będę mieli trudności z następnym tematem.
Druga sprawa to świętowanie. W klasie szkolnej jest wiele okazji do świętowania, ale często nie ma takiego zwyczaju. Jeśli zdamy sobie sprawę, że każdy z nas musiał poświęcić czas i wysiłek, aby się czegoś nauczyć, to wtedy docenimy pracę naszych uczniów i razem z nimi zaczniemy świętować ich sukcesy. A jest, co świętować, np. umiejętność odmiany przez przypadki, poznanie ważnych postaci wieku oświecenia, umiejętność dodawania ułamków, wszystko da się świętować, a dzięki temu uczniowie uzmysławiają sobie, że się uczą i pożytecznie spędzają czas w szkole.
4. Uprość – im coś prostsze i mniej złożone, tym łatwiej jest to osiągnąć. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Dla nauczyciela oznacza to, aby zaczynać od prostych spraw zanim, przejdzie się do skomplikowanych zagadnień. Wykonanie prostego polecenia może zaowocować sukcesem, który wpłynie na jego motywację do uczenia się. Stopniując trudność, możemy osiągnąć więcej, niż stawiając przed uczniami wyzwania trudne do osiągniecia.
5. Wspólnie – Warto znaleźć kogoś, kto będzie naszym towarzyszem w osiąganiu celu, wtedy mamy większe szanse na jego osiągnięcie. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
To bardzo ważna wskazówka i mało wykorzystywana w pracy nauczycieli. Współpraca nauczycieli może przynieść wspaniałe efekty. Wspólne planowanie, wzajemne wizyty na lekcjach i ich omawianie i wspólne rozwiązywanie problemów, ułatwiają i doskonalą pracę nauczyciela. Również określanie wspólnych celów i wspieranie się w ich osiąganiu.
6. Harmonogram – Zamiast sporządzać listę zadań do zrobienia, warto zaplanować harmonogram zawierający również terminy. W takim harmonogramie przede wszystkim powinny być zadania, które prowadzą do ustalonych wcześniej celów. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
To nie jest łatwa wskazówka dla nauczyciela. Jego praca zależy przecież od uczniów, których uczy, a nie tylko od niego samego, dlatego trudno jest określić szczegółowy harmonogram i się jego trzymać. Nauczyciel jest zobowiązany realizować podstawę programową, ale kolejność realizowania tematów zależy już od nauczyciela. Można zastanowić się na początku roku szkolnego lub semestru, w jakiej kolejności i ile czasu poświęcimy na tematy zawarte w podstawie programowe. Może to nam to ułatwić zrealizowanie planu w ciągu roku szkolnego. Harmonogram w pracy nauczyciela musi być modyfikowany w trakcie jego realizacji.
7. Waga i rodzaj zadania – Warto przejrzeć swoje zadania i sklasyfikować je pod względem ważności, trudności i pilności wykonania. Powinno się tak planować dzień, aby ważne zadanie zostały wykonane wcześniej, a zadania monotonne mogą być zostawione np. na koniec dnia, gdy możliwości pracownika są mniejsze. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Nauczyciel ma sztywny plan zajęć, ale może wprowadzić do niego trochę elastyczności. Np. na lekcjach porannych może z uczniami zajmować się trudniejszymi zagadnieniami, a na lekcjach końcowych tylko powtarzać materiał lub wykonywać zadania polegające na wyćwiczeniu już znanej umiejętności. Każdy z nauczycieli zna dynamikę roku szkolnego i wie kiedy uczniowie mają energię do nauki i kiedy ona się kończy, można tak zaplanować rozkład materiału, aby nie zderzać się ze zmęczeniem i brakiem chęci do nauki uczniów. Można też negocjować z uczniami, kiedy robimy ambitniejszą lekcję, a kiedy lżejszą.
Wskazówka 7 jest istotna w pracy nauczyciela poza klasą szkolną. Poza szkołą nauczyciel wykonuje wiele prac, planuje lekcje, planuje sprawdziany i je potem sprawdza, formułuje uczniom informację zwrotną o ich pracy, kontaktuje się z rodzicami i ma jeszcze wiele innych zadań i obowiązków. Te zadania można zaplanować. Np. można nie planować sprawdzianu, jeśli wiadomo, że nie będzie się miało czasu na jego szybkie sprawdzenie.
8. Odłożenie innych zadań – w pracy warto skupić się na pracy. Odłożyć wysyłanie maili prywatnych, publikowanie w mediach społecznościowych, kontaktowanie się ze znajomymi i inne sprawy niezwiązane z pracą. Warto być w pełni obecnym w tym, co się robi. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Dla nauczyciela jest to wskazówka oczywista, uczniowie zazwyczaj nie pozwalają nauczycielowi na zajmowanie się czymś innym prowadzeniem lekcji. Nauczyciel też oczekuje od uczniów pełnego zaangażowania. Warto, aby nauczyciel przyjął podobne reguły, jak zaleca uczniom, czyli np. wyłączyć telefon komórkowy lub nie pić herbaty w czasie lekcji.
9. Uśmiech – Uśmiech, dowcip pozytywne podejście do życia energetyzuje wszystkich! Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Nic ująć nic dodać, dobry humor nauczyciela udziela się uczniom i innym nauczycielom. Pozytywne podejście do życia owocuje samospełniającą się przepowiednią.
10. Gimnastyka – Poświęć kilka minut z każdej godziny na przejście się po pokoju, rozciągnięcie się i wykonanie małego ćwiczenia. Wszystko to sprawia, że krew płynie szybciej, umysł relaksuje się i ponownie energetyzuje. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Ta wskazówka mówi: Jeśli masz nauczycielu zwyczaj cały czas lekcji siedzieć za biurkiem, to porzuć go, wstań i ruszaj się. Będzie to z korzyścią dla twojego zdrowia i umysłu, ale też skorzystają uczniowie, z którymi dzięki temu będziesz w kontakcie i będziesz mógł monitorować ich pracę.
11. Przekąska – Jeść jako przekąski: owoce, warzywa i inne wysokoenergetyczne, o niskiej zawartości tłuszczu. Powstrzymać się od jedzenia słodkich, z dodatkami chemicznymi przekąsek. Wtedy ciało będzie miało energię do zrobienia tego, co powinno się zrobić. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Wskazówka dobra dla każdego pracownika. W szkole nauczyciel spożywający zdrowe jedzenie jest również dobrym przykładem dla swoich uczniów.
12. Sen – Sen jest bardzo ważny i często niewystarczająco przez nas ceniony. Wielozadaniowość powoduje, że często ograniczamy sen. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Spać wystarczająco dużo. Senny nauczyciel powoduje, że uczniom odechciewa się uczyć. Brak snu ogranicza energie i chęć do pracy.
13. Zadbanie o siebie – Trzeba być dobrym dla samego siebie, zwłaszcza, gdy mamy wiele zadań w rodzinie i w pracy. Jak możemy wykorzystać tę wskazówkę w pracy nauczyciela?
Wskazówka dobra dla każdego człowieka. Warto tu pomyśleć o mierzeniu sił na zamiary, bardzo łatwo jest podjąć się wielu zadań na początku roku szkolnego, a potem nie móc ich wykonać.
Źródło: Neftali Hoff, A list of suggestions to become more productive, Smartbrief.com, 10.10.2018.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl.
