Podstawowe pytanie, które zadają sobie wszyscy nauczyciele. Inspirując się jednym z artykułów amerykańskich podam cztery pytania, do których odpowiedzi mogą dać pewne wskazówki do poszukiwania odpowiedzi na pytanie tytułowe.
Czy towarzyszę moim uczniom w ich uczeniu się?
Czy ja jako uczeń chciałbym być tak nauczany? Czy byłabym zainteresowana?
Czy daję uczniom możliwość wyboru?
Czy daję uczniom szansę na współpracę?
Komunikacja pomiędzy nauczycielem i uczniami – DIALOG
Polega na rozpoznaniu – jak uczniowie się uczą i kiedy są zaangażowani w naukę, a kiedy nie. Można się tego dowiedzieć rozmawiając z uczniami na ten temat albo wnikliwie ich obserwując z jednoczesnym towarzyszeniu uczniom w ich pracy. Towarzyszenie nie oznacza sprawdzania, jak uczniom idzie praca, ale na rozmowie z nimi o ich pomysłach na wykonanie pracy i podrzucenie im różnych propozycji do wyboru.
Komunikacja pomiędzy nauczycielem i uczniami może przyjmować różne formy, może to być rozmowa indywidualna, albo w grupie; rozmowa może odbywać się w czasie lekcji, ale też może być zdalna, np. można poprosić uczniów o wypełnienie ankiety, a może to być popołudniowy czat on line. Wszystko jest możliwe, co owocuje dialogiem.
Czy towarzyszę moim uczniom w ich uczeniu się?
Spojrzenie od strony ucznia
Czy uczeń czuje się bezpieczny, czy może być zainteresowany tym, co robi, czy jest gotowy do uczenia się? Warto spróbować spojrzeć z pozycji ucznia, na to co dzieje się w klasie. Może tak się zdarzyć, że coś w klasie się dzieje ważnego, o czym nauczyciel nie wie, a chce mimo to prowadzić lekcje. Może też być tak, że uczniowie boją się zapowiedzianego sprawdzianu, który ma się odbyć na następnej lekcji i to blokuje ich myślenie. Warto również przyjrzeć się metodom, które stosujemy. Czy one powodują, że uczniowie chcą się zaangażować? Jeśli to jest np. polecenie – Zapoznaj się z tekstem i odpowiedz na pytania, to czy uczniowie chętnie wykonują to polecenie? Bardzo ważne jest rozpoznanie poziomu nudy, które fundujemy naszym uczniom. Jest to trudne zadanie dla nauczyciela, gdyż on sam przeważnie jest pasjonatem swojego przedmiotu, zna go i dla niego wszystko co proponuje byłoby intersujące. Jednak uczniowie nie są w pełni zainteresowani programem szkolnym ze wszystkich przedmiotów. W tej sprawie też można zasięgnąć opinii uczniów. Jeśli poprosimy ich o wyrażenie swojego zdania (bez wyciągania konsekwencji), to prawdopodobnie uczniowie powiedzą nam prawdę. Można np. poprosić o wskazanie poziomu nudy na danej lekcji przy pomocy świateł, czy barometru.
Czy ja jako uczeń chciałbym być tak nauczany? Czy byłabym zainteresowana?
Dawanie uczniom wyboru
Jeśli już wiemy, kiedy uczniowie się angażują, kiedy się uczą, to można im zaproponować wybór – jak chcą się uczyć. Mogą oni zdecydować o sposobie wykonania polecenia, o pracy indywidualnej lub w grupie, o miejscu pracy (np. w innej sali lub zdalnie). Względy bezpieczeństwa nie pozwalają nauczycielom wypuszczać uczniów z Sali lekcyjnej, ale można tak zorganizować przestrzeń szkoły, aby uczniowie mogli być pod opieką nauczyciela poza klasa lekcyjną. Kluczową sprawą jest możliwość przenoszenia krzeseł i możliwość pracy w różnolicznych grupach. Niebagatelną sprawą jest również możliwość dostępu do internetu. Wybór łączy się z przedstawieniem przez nauczyciela uczniom kilku możliwości, które nauczyciel musi zaplanować przed lekcją. Zarówno planowanie możliwości, jak i organizacja miejsca jest kłopotliwa dla nauczyciela, ale może zaowocować zaangażowaniem uczniów i zmniejszeniem stopnia nudy szkolnej.
Czy daję uczniom możliwość wyboru?
Umożliwienie uczniom współpracy
Jeśli uczniowie mogą uczyć się wspólnie, korzystać wzajemnie ze swojej wiedzy i doświadczeń, to nauka jest dla nich bardziej atrakcyjna. Jeśli nauczyciel tak organizuje pracę uczniów, aby mogli ją wykonywać wspólnie, to daje uczniom szansę na samodzielne przez nich dochodzenie do rozwiazywania problemu. Oprócz tego, że będę wtedy bardziej zaangażowani w naukę, to jednocześnie będą uczyć się współpracy w zespole, a ona będzie wymagana w ich dorosłym życiu.
Czy daję uczniom szansę na współpracę?
Korzystałam z artykułu Angeline Anderson, Susan Borg i Stephanie Edgar – 4 ways to maximize student engagement.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl.
