Nasze przekonania na temat tego, co pomaga uczniom w nauce mogą być mylne. Nauka o uczeniu się przetestowała wiele z tych przekonań, a dowody wskazują, że niektóre z naszych najczęstszych przekonań na temat uczniów są błędne. Jakiś czas temu omawiałam pięć popularnych przekonań związanych z nauczaniem[1]. Cieszyło się sporą poczytnością. Temat nie jest wyczerpany, dlatego w tym wpisie zaprezentuję kolejne popularne mity na temat uczenia się.
1. Każdy uczeń ma „styl uczenia się”
Jest to mit, który jest bardzo powszechny, powtarzany nawet na uczelniach kształcących nauczycieli i odporny na wszelkie badania go obalające. Polega on na tym, że każdemu człowiekowi można przypisać styl uczenia się – wzrokowy, dotykowy, słuchowy i kinestetyczny. Ten mit wziął się z błędnego odczytania teorii wielorakiej inteligencji Howarda Gardnera. Wskazówka wynikająca z tego mitu mówi, że trzeba styl rozpoznać i zgodnie z nim nauczać ucznia.
Prawdą jest, że uczniowie często wyrażają preferencje dotyczące określonego sposobu zdobywania informacji. Na przykład niektórzy uczniowie twierdzą, że uczą się najlepiej z przekazu ustnego, podczas gdy inni twierdzą, że najlepiej uczą się czytając itd.
Są też inne podziały i w Internecie można znaleźć testy klasyfikujące ucznia do odpowiedniej grupy. Jednak nie ma dowodów na to, że uczniowie uczą się lepiej, gdy informacje są prezentowane w sposób zgodny z ich rzekomymi stylami uczenia się lub wybranymi przez uczniów preferencjami poznawczymi.
Wyniki badań wskazują, że uczniowie będą lepiej się uczyć, zapamiętywać i stosować nowe dla nich koncepcje, jeśli będą je poznawać w różnych kontekstach lub na różne sposoby.
Na przykład uczenie się dzielenia na różne sposoby poprzez różne aktywności i zróżnicowane przykłady, to lepiej opanowują materiał, niż gdy uczą się tylko na jeden sposób.
2. Sprawdziany mają na celu jedynie ocenę osiągnięć uczniów
Nauczyciele i uczniowie nie lubią sprawdzianów, postrzegają je jako zło konieczne, jako sposób oceny co uczniowie potrafią, a czego nie wiedzą. Oczywiście ten cel często prześwieca sprawdzianom, ale można je stosować też w innych celach.
Liczne badania naukowe pokazują, że testy pozwalają na coś więcej niż tylko ocenę posiadanej przez ucznia wiedzy.
Podczas wykonywania sprawdzianu uczniowie odzyskują z pamięci wiedzę, która już mieli, przywołują ją. Dzięki temu informacja ma szansę być na trwale pamiętana. Badania pokazują, że jednym z najlepszych sposobów na zapamiętywanie jest wielokrotne ćwiczenie odtwarzania informacji z pamięci długotrwałej.
Podczas przywoływania informacji pomaga uczniom w ich uporządkowaniu i zastosowaniu ich w innych kontekstach. Pomaga też w rozpoznawaniu, co zostało już zrozumiane, a co nie. Przygotowuje też grunt do poznawania następnych informacji.
Zaletą wykonywania sprawdzianu przez uczniów, jest to, że uczniowie musza przywołać informacje ze swojej pamięci, a nie przeczytać je powtórnie.
Sprawdzian i jego wyniki mogą również służyć nauczycielowi do planowania nauczania, co powinno być powtórzone, a co już jest dobrze opanowane przez uczniów.
3. Pojęcia, tak zwane „łatwe”, łatwo się zapamiętuje
Wierzymy, że to czego łatwo nauczyć, jest zapamiętywane na dłużej. Czyli: „Łatwo się nauczyć, to łatwo zapamiętać”. W konsekwencji tego mitu uczniowie wybierają techniki uczenia się, które umożliwiają szybkie zdobywanie nowych informacji, na przykład: ponowne czytanie lub kopiowanie notatek, skupianie się na jednej koncepcji na raz i tylko raz.
Wyniki badań wskazują, że łatwo się nauczyć, często oznacza szybko zapomnieć. Okazuje się, że trudności przy poznawaniu nowych pomysłów pomagają uczniom zapamiętać informacje na dłuższą metę. Wręcz spowolnienie uczenia się poprzez tworzenie trudności może zapewnić lepsze długoterminowe zapamiętywanie.
Na przykład zaleca się więcej ćwiczeń wyszukiwania, w zamian za ponowne czytanie tekstu lub przepisywanie notatek.
Jednak tworzenie specjalnych trudności i komplikowanie procesu nie jest przydatne.
Często rozwijamy intuicyjne pomysły na temat tego, co działa najlepiej, ale czasami te intuicje mogą nas wprowadzić w błąd. Korygowanie mitów dotyczących uczenia się i dostosowanie praktyk do wyników badań może umożliwić skuteczniejsze i wydajniejsze nauczanie.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką oceniania kształtującego. Współpracowała z Centrum Edukacji Obywatelskiej tworząc programy szkoleń i kursów. Jest autorką książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: OK nauczanie. Przeczytaj artykuł profesora Jonathana G. Tullis z Edutopia.org.
