Wszyscy zapewne kojarzymy jedną z popularnych strategii uczenia się, czyli 3xZ. „Zakuj, zdaj, zapomnij”. Już z opisu wynika, że nie jest to dobry sposób na utrwalenie zapamiętanej wiedzy. Ale ma jedną zaletę – służy całkiem dobrze do zaspokajania nieraz oderwanych od rzeczywistości oczekiwań centralnych planistów edukacji szkolnej/akademickiej wyrażonych w różnych zakresach/podstawach programowych i testach/egzaminach z nimi powiązanych. Choć, gdy rzeczywiście potrzebujemy się nauczyć i zachować nabytą wiedzę, aby ją potem stosować w różnych sytuacjach życiowych – powinniśmy poszukiwać innych, skuteczniejszych rozwiązań.
Wielu studentów uniwersytetów nie stosuje popularnych strategii uczenia się, mimo iż mają świadomość ich istnienia – kilka lat temu dowiodły tego badania naukowców z Uniwersytetu Wiedeńskiego (zob. Frontiers in Psychology). Temat zapewne nie jest nam obcy – kiedy prowadzi się aktywne życie studenckie, uczenie się bywa odkładane na niemal ostatni możliwy moment i wtedy potrzebujemy czegoś szybkiego. Stąd popularność 3xZ – bo przecież to strategia „nabyta” i doprowadzona niemal do perfekcji wcześniej – w szkole podstawowej i średniej, „pewna” i „sprawdzona”. System edukacji w niewielkim stopniu poświęca uwagę rozwijaniu kompetencji uczenia się – najpierw uczniów szkół, a potem studentów, pozostawiając to indywidualnym wyborom. Jak dowodzą naukowcy prowadzący badania nad uczeniem się, dobrze byłoby to zmienić, a na pewno potrzebne jest to na etapie kształcenia akademickiego. Specjalistyczne szkolenia dotyczące tego, jak i kiedy stosować strategie uczenia się, mogłyby pomóc większej liczbie uczniów w maksymalizacji ich potencjału akademickiego i skuteczniejszym zdobywaniu specjalistycznej wiedzy.
Jedną z propozycji dla studentów są strategie samoregulacji uczenia się (SRL), które są uznawane za skuteczny sposób rozwijania potencjału akademickiego studentów. „SRL odnosi się do oceny, planowania i przeprowadzania własnej nauki. — wyjaśnia Nora Foerst z Uniwersytetu Wiedeńskiego. SRL obejmuje wiele różnych strategii uczenia się, takich jak planowanie podejścia, strukturyzacja treści nauczania, nagradzanie siebie po osiągnięciu celu lub stawianie przed sobą realistycznych wymagań, aby uniknąć późniejszej frustracji.
Foerst i jej zespół prowadził badania wśród studentów zapisanych na studia licencjackie lub magisterskie z psychologii lub ekonomii na Uniwersytecie Wiedeńskim na temat ich wiedzy i działań w zakresie strategii uczenia się. Naukowcy pytali studentów, czy znają korzystne strategie SRL w określonych sytuacjach edukacyjnych. Oceniali również, czy uczniowie stosują techniki w praktyce, a jeśli nie, to dlaczego.
Zgodnie z oczekiwaniami, większość ankietowanych była w stanie poprawnie zidentyfikować wiele strategii SRL. Jednak mniej uczniów faktycznie stosowało je podczas nauki. Zarówno studenci psychologii, jak i ekonomii wykazali podobną rozbieżność między wiedzą a działaniem.
Badanie ujawniło różne przyczyny niestosowania samoregulujących się strategii uczenia się. Wielu studentów uważało, że nie mają wystarczająco dużo czasu na wykorzystanie strategii lub nie są w stanie skutecznie ich zastosować. Niektórzy nie dostrzegali też korzyści płynących ze strategii dla określonych zadań lub uważali, że korzystanie z nich byłoby dla nich zbyt pracochłonne, wiązałoby się ze znaczącym zwiększeniem nakładów czasu przeznaczonego na studiowanie.
Studenci potrzebują praktycznego szkolenia, aby dowiedzieć się, jak i kiedy stosować strategie SRL w określonych sytuacjach edukacyjnych. Ponadto potrzebują pomocy w zrozumieniu, że techniki te mogą zaoszczędzić im czasu i poprawić ich wyniki w nauce – przekonuje Nora Foerst.
Uczenie się jest jedną z kompetencji kluczowych, które powinniśmy rozwijać u osób uczących się od pierwszych lat szkolnych. Ale brakuje nam na to po prostu czasu w szkole, a potem na uczelni. Wszak trzeba „przerabiać” i odhaczać kolejne punkty w podstawie programowej, a nie szukać czasu na dodatkowe zajęcia. Nie sprzyja temu też przeładowanie materiału szkolnego informacjami nie mającymi większego znaczenia dla współczesnych pokoleń. Nie ma się co dziwić, że podejście 3xZ jest nadal tak powszechne i popularne wśród osób uczących się. Takie szkolenia/wskazówki mogłyby okazać się korzystne dla rozwoju uczniów już na etapie edukacji szkolnej.
(Źródło: EurekAlert! – AAAS, opr. własne)
Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym portalu o nowoczesnej edukacji Edunews.pl (2008-) i organizatorem cyklu konferencji dla nauczycieli INSPIR@CJE (2013-). Zajmuje się zawodowo edukacją od 2002, angażując się w debatę na temat modernizacji i reformy szkolnictwa (zob. np. Dobre zmiany w edukacji, Jak będzie zmieniać się edukacja?). Należy do społeczności Superbelfrzy RP.
