Czasem następuje olśnienie. Patrzymy, patrzymy i nagle przychodzi olśnienie. Jak Archimedesowi, leżącemu w wannie, który wiele razy brał kąpiel aż pewnego razu krzyknął Eureka. Lub jak z tym jabłkiem, co spadło Newtonowi na głowę lub pod nogi. Tak i ja nagle uświadomiłem sobie, że w zasadzie nauczyciel, także ten akademicki, to wolny zawód. Nie tyle robotnik najemny ani urzędnik, tylko właśnie wolny zawód. Tak było lub dopiero się staje.

Zawsze zastanawiałam się, dlaczego metafory wojenne są tak często używane w rozmowach o szkole. Używane są też inne metafory, ale odniesienie do „walki” dominuje. Nowym nauczycielom często radzi się, aby przygotowali się do walki, a doświadczeni nauczyciele opowiadają o swojej pracy jako o zmaganiu na froncie. Uczniowie z kolei walczą o zdanie do następnej klasy lub o lepsze oceny…

Tytułowe zdanie padło z ust Rzeczniczki Praw Dziecka, podczas rozmowy, którą odbyliśmy kilka miesięcy temu, m.in. na temat mających powstać we wszystkich placówkach edukacyjnych tzw. Standardów Ochrony Małoletnich. Nie ukrywałem wówczas swojego sceptycyzmu wobec budowania w szkołach takich papierowych zabezpieczeń, traktując je raczej jako wyraz braku zaufania wobec nauczycieli niż panaceum na zło dotykające młodocianych. Monika Horna-Cieślak przekonywała mnie jednak, że dzieci potrzebują każdej dostępnej formy ochrony przed przemocą ze strony dorosłych, wobec których często są, jak to właśnie określiła, „bez szans”.

Cyfryzacja i rozwój technologii umożliwiają uruchamianie kolejnych inicjatyw edukacji nieformalnej, które pomagają młodym i dorosłym rozwijać i uzupełniać swoje umiejętności. Oferta ta powiększa się z roku na rok. Do takich sieci edukacyjnych należą także Kindloteki - bogato wyposażone przestrzenie edukacyjne, w których dzieci i młodzież mogą czytać, majsterkować, programować. Od 2019 r. powstało ich w całej Polsce już ponad 90. Powstają w instytucjach takich jak szkoły, biblioteki, centra kultury i nauki.

Wartości, działania i przemyślenia związane z dbałością o dobrostan całej społeczności szkolnej – uczniów, nauczycieli, rodziców i osób, z którymi na co dzień współpracujemy, są dla nas ważne każdego dnia. W codziennej rzeczywistości szkolnej, przy wielu zadaniach, które stają przed dyrektorem i nauczycielami, zdarza się, że umyka to, co istotne. Zbyt mało czasu poświęca się na uważniejsze pochylenie się nad zagadnieniami i działaniami mającymi niezaprzeczalny wpływ na nasze samopoczucie, sposób postrzegania świata i ludzi oraz widzenie swojego miejsca w tym świecie.

Włączenie zagadnień związanych ze sztuczną inteligencją (AI) do programów nauczania w szkołach podstawowych i średnich to stosunkowo nowe, ale chyba już istotne wyzwanie, przed którym stoją systemy edukacji na całym świecie. Próby sprostania temu wyzwaniu najczęściej utrudnia brak odpowiednich materiałów i narzędzi pomagających nauczycielom w nauczaniu o sztucznej inteligencji.