Nauczyciele i uczniowie mogą już zwiedzać nową wystawę w Centrum Nauki Kopernik w Warszawie. Zatytułowana została "Płyń lub giń", a jej celem jest pogłębić naszą wiedzę na temat wody i pokazać, że dzięki nauce potrafimy nad wodą zapanować.
Większa część powierzchni Ziemi to akweny wodne. Morza i oceany zawsze były dla człowieka wyzwaniem, ale i zachęcały do podróży, odkrywania tego, co jest na drugim brzegu. „Płyń lub giń” w Centrum Nauki Kopernik to 14 eksponatów wytworzonych przez estońskie centrum nauki Ahhaa i zabierających nas w wodne głębiny lub utrzymujących na powierzchni.
O czym mówi wystawa „Płyń lub giń”?
O lądach i zbiornikach wodnych. O ziemskich wodach: oceanach, morzach, jeziorach, rzekach. A także i o wodach wypełniających jaskinie. O obiegu wody na Ziemi.
O tym, jak człowiek bada ziemskie wody. O tym, jak – według legendy spisanej w X wieku – Aleksander Wielki podziwiał morskie stwory, a także o badaniu dna oceanu przy użyciu zdalnie sterowanych pojazdów. O badaniu podmorskich złóż minerałów przy użyciu fal dźwiękowych. I o niezmiennej ludzkiej fascynacji podwodnym światem.
O technicznej przemyślności człowieka przy korzystaniu z ziemskich wód. O wodnych kołowrotach, którymi zastąpiono żurawie używane w starożytnym Egipcie, o kanałach budowanych przed wiekami a wykorzystywanymi także i dziś, o tamach spiętrzających wodę olbrzymich rzek dla pozyskania ich energii, o śluzach ułatwiających komunikację wodną pomiędzy zbiornikami wodnymi. A także i o statkach; o nich osobno piszę poniżej.
O łodziach, statkach i okrętach. O sposobach, jakie wynalazł człowiek dla napędzania tych środków transportu. O żaglach i śrubach napędowych, także i takich, które umożliwiają szybkie wykonanie manewru cofania. O stateczności jednostek pływających. O tym, jak opływa je woda i co hamuje ich ruch. O tym, do czego służyły i służą statki transportujące towary masowe, np. ziarno. O tym, jak szczegóły budowy kadłuba jednostki wpływają na jej użyteczność.
O niebezpieczeństwach, jakie może stwarzać woda. O sztormach i falach tsunami. O wirach wodnych czyhających na pływaków i jachty, o erupcjach metanu z morskiego dna, których skutkiem – jak się przypuszcza – są przypadki zatonięcia mniejszych jednostek. O dramatyzmie sytuacji, w której znajdują się ludzie na tonącym statku. O tym, że ratowanie własnego i cudzego życia wymaga spokoju, opanowania i podporządkowania się poleceniom kapitana tonącej jednostki.
O militariach związanych z wodą. O szwedzkim okręcie Vasa, który zatonął podczas pierwszego rejsu z powodów ze wszech miar ludzkich (po szczegóły odsyłam do quizu przy eksponacie #8 Załadunek), o niemieckim okręcie wojennym, pancerniku Gneisenau, zatopionym przez okupanta w marcu 1945 r. dla zablokowania portu Gdynia i podniesionym z dna przez polskie ratownictwo morskie w 1951 r. O tym, jak w 1974 r. Amerykanie wydobyli z dna Atlantyku fragmenty wraku radzieckiego okrętu podwodnego wyposażonego w głowice jądrowe.
O fizyce zjawisk, którą trzeba znać i rozumieć, by radzić sobie z wodnym środowiskiem. O ciśnieniu hydrostatycznym wywołanym przyciąganiem ciał przez Ziemię, o prawie niekierunkowego rozchodzenia się ciśnienia w cieczach i gazach (czyli prawie Pascala), o prawie dotyczącym zmniejszania ciężaru ciała przez działającą na nie siłę wyporu (prawie Archimedesa), o przepływie laminarnym – pożądanym przy opływaniu kadłubów statków przez wodę – oraz przepływie burzliwym (turbulentnym), przyczyniającym się do oporów ruchu.
O zwierzętach żyjących w wodzie. O ciekawskich fokach, o wielorybach, o niebezpieczeństwie jakie dla wodnych zwierząt stwarza śruba napędowa statku. O ingerencji człowieka w środowisko wodne.
W skrócie Wystawa Płyń lub giń dotyka relacji człowieka ze środowiskiem wodnym. Uczy do niego szacunku.
Eksponaty, które zobaczymy na wystawie
Śluzy. Dzięki nim statki mogą przepływać między akwenami o różnym poziomie wody. Spróbuj przeprowadzić łódź przez kanał.
Śruba napędowa. To ona wyparła koło łopatkowe, które wcześniej napędzało większość statków. Pozwalała pływać ciszej i ułatwiała manewr cofania. Odkryj zasadę jej działania.
Ślady na wodzie. Jaki kształt powinien mieć perfekcyjny kadłub? Sprawdź, jak zachowuje się woda wokół płynącego statku.
Fale. Fale na morzu wytwarza głównie wiatr. Tym razem w jego rolę wcielą się Twoje dłonie.
Wiry. Wiry wodne mogą być niebezpieczne dla żaglówek, a nawet dużych statków Spróbuj stworzyć własny – w mikroskali.
Trójkąt Bermudzki. Co się dzieje ze statkami w tym legendarnym miejscu? Poznaj jedną z teorii i zobacz, jak bąbelki gazu wciągają łódź pod powierzchnię.
Załadunek. Ładowanie kontenerowca wymaga przestrzegania wielu zasad. Sprawdź swoje umiejętności logistyczne.
Alarm na statku. Przetestuj swoją zimną krew. Ucieknij z tonącego statku.
Nurkowanie. Poznaj podwodne techniki i rekordy, a potem… zanurkuj. Na sucho.
Ciśnienie wody. Przekonaj się, jaką siłę ma woda. Odkryj metody, jakie stosują osoby zanurzające się na duże głębokości.
Podwodne pojazdy. Zbadaj dno zbiornika, sterując specjalnym pojazdem. W podobny sposób prowadzone są badania naukowe i poszukiwania wraków.
Prawo Archimedesa. Spraw, by łódź podwodna wynurzyła się. Wydobywanie spod wody dużych obiektów znacznie ułatwia znajomość praw fizyki.
Kształtowanie terenu. Zostań architektem przestrzeni. Ukształtuj teren i sprawdź, w jaki sposób powstają zbiorniki wodne.
Wydobywanie zatopionych obiektów. Poznaj techniki, umożliwiające wyławianie zatopionych statków. Wiesz, że często pozostawia się je pod wodą?
A przed wejściem do Centrum Nauki Kopernik możemy zobaczyć także batyskaf Meduza II. To właściwie komora mieszkalna, z której korzystali nurkowie prowadzący długotrwałe prace pod wodą. Waży prawie 3 tony. Ma 4,5 m długości i 2,5 m wysokości. Nurkowie byli w stanie spędzić w nim nawet 5 dni, na głębokości ok. 25 m.
Wystawa Płyń lub giń dostępna jest od 18 sierpnia 2016 r. Wstęp w ramach biletu do Kopernika. Zapraszamy do wody!
(Źródło: Centrum Nauki Kopernik)
