Otyłość i nadwaga dzieci i dorosłych jest problemem globalnym. Z danych opublikowanych w ub. roku przez czasopismo medyczne The Lancet wynika, że w 2018 roku liczba otyłych dzieci i nastolatków na świecie wzrosła do 124 milionów, a u 213 milionów odnotowano nadwagę. Polska nie jest tutaj „zieloną” wyspą. Tkwimy w głównym trendzie światowym i nic na razie nie zanosi się, abyśmy chcieli się z niego „wynieść”.
Problem otyłości i nadwagi dzieci i młodzieży w polskich szkołach był jednym z tematów poruszanych podczas IV Narodowego Kongresu Żywieniowego. Zaprezentowano na nim nową Piramidę Zdrowego Żywienia i Stylu Życia Dzieci i Młodzieży (4-18 lat), opracowaną w Instytucie Żywności i Żywienia przez zespół ekspertów pod kierunkiem prof. dr med. Mirosława Jarosza. Zawiera ona graficzne przedstawienie produktów spożywczych, które są niezbędne w codziennej diecie młodych osób. Ale równie ważnym elementem Piramidy jak zdrowie odżywianie są aktywność fizyczna i sen.
Jak wyjaśniają autorzy opracowania, „Piramida Zdrowego Żywienia i Stylu Życia wraz z 10 zasadami i komentarzami jest prostym, krótkim i zwięzłym sposobem przedstawienia zasad prawidłowego żywienia i najważniejszych elementów stylu życia, których realizacja daje szanse na prawidłowy rozwój, sprawność intelektualną i fizyczną oraz długie życie w zdrowiu. Wiedza o żywieniu i elementach stylu życia oraz ich wpływie na zdrowie człowieka jest ogromna, podlega stałej ewolucji i zmianom. Dlatego również Piramida co pewien czas podlega modyfikacjom.” Akcentowanie zmiany stylu życia wydaje się być trafne – dziś dzieci częściej niż kiedyś spędzają czas przed ekranami. „Badania naukowe w ostatnich latach wykazały, jak ważne w prawidłowym rozwoju dzieci i młodzieży oraz zapobieganiu otyłości i innym chorobom (rozwijającym się także w życiu dorosłym) są: aktywność fizyczna, prawidłowy sen oraz przestrzeganie zasad korzystania z komputera, telefonów komórkowych i innych urządzeń elektronicznych. Dlatego też mówimy obecnie o Piramidzie Zdrowego Żywienia i Stylu Życia, dając jasno do zrozumienia, że aby być zdrowym, prawidłowe żywienie musi być realizowane łącznie z pozostałymi elementami stylu życia.” – napisali eksperci IŻŻ.
W Polsce tylko co trzeci mężczyzna i co czwarta kobieta mają prawidłową masę ciała. Przez ostatnich 10 lat nadmierna masa ciała utrwaliła swój trend wzrostowy – aż o 12% wśród mężczyzn i o 17% wśród kobiet. Z otyłością zmaga się dziś 25% mężczyzn i 27% kobiet, a nadwaga występuje u 44% mężczyzn i 32% kobiet.
„Częstość występowania otyłości stale dramatycznie rośnie, a prognozy wskazują, że w najbliższych latach będzie niestety dalej narastać. Grupą naszej szczególnej troski i szczególnego alertu społecznego są dzieci i młodzież, wśród których co piąty uczeń zmaga się z nadwagą lub otyłością. A to w konsekwencji oznacza bardziej otyłe i podatne na ciężkie choroby społeczeństwo dorosłych jutra.” - mówi prof. dr hab. Mirosław Jarosz, dyrektor Instytutu Żywności i Żywienia.
Narastanie nadwagi i otyłości wśród dzieci i młodzieży to problem co najmniej kilku obszarów naszego stylu życia, a wśród czynników, które się do tego przyczyniły należy wymienić przede
wszystkim niewystarczające działania prewencyjne, zbyt mało akcji prowadzonych w placówkach przedszkolnych i szkolnych, znikome akcje edukacyjne w miejscach pracy oraz powoli postępujące działania reformulacji produktów spożywczych. Istotną rolę pełnią także czynniki niezależne od wartości energetycznej diety, związane z rozwojem cywilizacyjnym, wśród nich: powszechne używanie urządzeń elektronicznych, zaburzenia snu, narażenie na przewlekły stres oraz zanieczyszczenie środowiska.
Jak rozumieć Piramidę? Im wyższe piętro Piramidy, tym powinniśmy w mniejszej ilości i rzadziej spożywać wskazane produkty z danej grupy żywności.
10 zasad do przestrzegania dla dzieci i młodzieży (4-18 lat)
- Jedz regularnie 5 posiłków i pamiętaj o częstym piciu wody oraz myj zęby po jedzeniu.
- Jedz różnorodne warzywa i owoce jak najczęściej i w jak największej ilości.
- Jedz produkty zbożowe, zwłaszcza pełnoziarniste.
- Pij co najmniej 3–4 szklanki mleka dziennie (możesz je zastąpić jogurtem naturalnym, kefirem i – częściowo – serem).
- Jedz chude mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych oraz wybieraj tłuszcze roślinne zamiast zwierzęcych.
- Nie spożywaj słodkich napojów oraz słodyczy (zastępuj je owocami i orzechami).
- Nie dosalaj potraw, nie jedz słonych przekąsek i produktów typu fast food.
- Bądź aktywny fizycznie co najmniej godzinę dziennie (ograniczaj oglądanie telewizji, korzystanie z komputera i innych urządzeń elektronicznych do 2 godzin).
- Wysypiaj się, aby Twój mózg mógł wypocząć.
- Sprawdzaj regularnie wysokość i masę ciała.
Edukacja żywieniowa dzieci i młodzieży to jedno, ale faktycznie – bez zmiany stylu życia (przede wszystkim poza szkołą), niewiele się zmieni. Szkoła i rodzice powinni połączyć siły, aby wdrażać wyżej przedstawione zasady na co dzień. U swoich dzieci, nie zapominając o swoim stylu życia...
(Źródło: Instytut Żywności i Żywienia, opr. red.)
