Można by zapytać: co to właściwie znaczy „szyć”? Czy chodzi tylko o igłę, nitkę i kawałek materiału? W pewnym sensie, tak. Ale dla mnie szycie ma znaczenie o wiele głębsze. Szycie to coś więcej niż tylko tworzenie fizycznych rzeczy. To symboliczne zszywanie kawałków życia: umiejętności, wartości, relacji, emocji, a nawet marzeń. To metafora łączenia tego, co czasem wydaje się nie do połączenia – szkoły z prawdziwym życiem, teorii z praktyką, serca z umysłem.
Kiedy szyjemy w naszych szkołach, nie uczymy się tylko, jak przeciągać nitkę przez materiał. Uczymy się, jak przeciągać pasję przez życie, jak zszywać relacje międzyludzkie, jak w trudnych chwilach odnaleźć wewnętrzną równowagę. I w końcu, jak stworzyć coś dobrego – dla siebie i dla innych. Opowiadałam o tym podczas INSPIR@CJI 2024:
Emotkowe Pożeracze Smutków
Akcja, którą rozpoczęłam, miała na celu coś bardzo prostego, ale zarazem rewolucyjnego: szycie małych maskotek, które nazwaliśmy Pożeraczami Smutków. Te maskotki miały przypominać dzieciom, że każde emocje są ważne, że smutek, tak jak radość, jest częścią życia, ale że można go również „oddać” maskotce, która go „pożre” i zamieni w coś lepszego.
Na początku akcja wydawała się niewielka. W I edycji dołączyły 23 szkoły. W kolejnych więcej. W sumie przez projekt przewinęło się 407 szkół, co oznacza jakieś 15 000 uczniów i uczennic. Dzieci zaczęły szyć maskotki z entuzjazmem, a nauczyciele zauważyli, że w trakcie tych zajęć działo się coś wyjątkowego. Później okazało się, że to był tylko początek...
Już od dawna słyszymy alarmujące głosy o kondycji psychicznej młodych ludzi.
Psycholog Joanna Flis na konferencji "Młode głowy" w Warszawie mówiła o trzech czynnikach, które składają się na tzw. “triadę kryzysu psychicznego”:
‼️ Samotność - młodzi ludzie, mimo, że mają wielu znajomych, czują się niezrozumiani i osamotnieni;
‼️ Skrajnie niska samoocena – ciągłe powtarzanie sobie, że "jestem beznadziejn_", albo, że "nic mi się nie uda";
‼️ Niskie poczucie sprawczości - młodzi ludzie są przekonani, że w wielu ważnych sprawach nic się nie da zrobić i że nic od nich nie zależy.
To właśnie te czynniki zabierają im często radość, motywację i chęć do życia.
Do tego dochodzą badania PISA które pokazują, że polscy uczniowie są na samym końcu, jeśli chodzi o wytrwałość, rozwinięte kompetencje społeczno-emocjonalne, sprawczość i motywację do działania.
Jakie zmiany zaobserwowaliśmy?
- Umiejętności manualne i koncentracja. Kiedy dzieci siadają do szycia, uczą się nie tylko podstaw technicznych. Szycie wymaga precyzji, cierpliwości i uwagi. To nie jest coś, co można zrobić szybko. A w czasach, gdy wszyscy jesteśmy przyzwyczajeni do natychmiastowych rezultatów, szycie uczy nas wartości czekania. To medytacyjne zajęcie – przeciąganie igły, skupienie się na każdym szwie – pozwala dzieciom wyciszyć się, skupić na jednej rzeczy i zapomnieć o świecie, który pędzi wokół. Psychiatra dr Teresa Anderson nazywa szycie i inne robótki formą aktywnej medytacji - co oznacza, że jest to coś, co można robić i na czym można się skupić, ale ma powtarzalny charakter.
- Wytrwałość i poczucie własnej wartości. Zdarza się, że dzieci na początku są sfrustrowane, bo coś im nie wychodzi. Ale to też lekcja. Każdy pruje materiał – zarówno w szyciu, jak i w życiu. Ale to, co naprawdę się liczy, to fakt, że można zacząć od nowa. Dzieci, które kończą swoje Pożeracze Smutków, są dumne z tego, co stworzyły. I nie chodzi tu tylko o maskotkę, chodzi o poczucie własnej wartości – „Ja to zrobiłem/am, sam/a!”.
- Relacje i empatia. Szycie Pożeraczy Smutków to nie tylko praca jednostkowa. W wielu szkołach dzieci zaczęły szyć maskotki nie tylko dla siebie, ale także dla kolegów i koleżanek, którzy przechodzili trudne chwile. To ogromna lekcja empatii – kiedy tworzymy coś z myślą o innych, kiedy rozumiemy, że każdy z nas czasem potrzebuje takiego pożeracza emocji.
Wpływ na nauczycieli
Co ciekawe, to nie tylko dzieci skorzystały na tej akcji. Nauczyciele również odkryli coś nowego w swoim podejściu do edukacji. Szycie zmusiło nas wszystkich do zwolnienia tempa, do refleksji. Zdałam sobie sprawę, że w dzisiejszym świecie, który nieustannie pędzi, często zapominamy o tym, co naprawdę ważne. Nauczyciele, którzy prowadzą te zajęcia, zaczęli patrzeć na edukację jak na długoterminowy proces, a nie tylko zestaw wyników i testów. Zaczęli widzieć uczniów nie jako jednostki do wypełnienia wiedzą, ale jako całościowe, rozwijające się osoby, które potrzebują wsparcia emocjonalnego i manualnych umiejętności, by w pełni rozwinąć swoje talenty.
Podsumowując, edukacja szyta na maxxa to coś więcej niż tylko praktyczne umiejętności. To sposób myślenia, w którym każde dziecko, każdy nauczyciel, każdy kawałek szkolnej rzeczywistości jest połączony w całość. Szycie nie jest tutaj tylko techniką manualną. To symbol – symbol połączenia, refleksji, cierpliwości i troski o drugiego człowieka. Przez ostatnie 10 lat widziałam, jak te proste przytulacze – poduszkostwory, maskotki, zmieniają rzeczywistość w szkołach, jak budują poczucie wspólnoty, jak uczą współpracy i empatii. Jak nauczyciele mają odważają się sięgać po granty, zmieniać swoje podejście do uczenia, jak zmieniają perspektywę, jak tworzą miejsca wspólnego bycia, szycia, życia.
Dlatego dzisiaj, kiedy mówimy o edukacji, która ma być szyta na maxxa, to nie chodzi tylko o dopasowanie programów do uczniów. Chodzi o stworzenie takiego środowiska, które będzie zszywało wszystkie aspekty życia uczniów i nauczycieli w jedną, spójną całość. O środowisko, w którym dzieci uczą się cierpliwości, wytrwałości, kreatywności i współczucia – zarówno przez szycie, jak i przez każde inne działanie.
Bo szycie to życie.
PS. Właśnie rusza 4 nauczycielska akcja Szycia Dobra dla WOŚP. Ponad 100 nauczycieli i nauczycielek z całej Polski znów szyje Pożeracze Smutków Giganty, które będzie można licytować od 23 stycznia przez 10 dni. Więcej informacji: https://cyfrowydialog.pl/szyjemy-dobro/.
***
Organizatorami zorganizowanej w dniach 5-6 października 2024 w Warszawie konferencji INSPIR@CJE 2024 byli: Edunews.pl, Fundacja Rozwoju Społeczeństwa Wiedzy THINK! oraz Think Global sp. z o.o.
Partnerem merytorycznym była społeczność nauczycieli: Superbelfrzy RP.
Partnerem głównym konferencji był Samsung Polska.
Partnerami konferencji byli: Canva, Centrum Kultury Filmowej im. Andrzeja Wajdy, Eduko, Fundacja Szkoła z Klasą & Asy Internetu, Microsoft & ALSO sp. z o.o., Remi sp. z o.o., Stowarzyszenie Cyfrowy Dialog, VanityStyle sp. z o.o. (Akademia Dobrej Enegrii Junior), Wakelet oraz Warszawskie Centrum Innowacji Edukacyjno-Społecznych i Szkoleń.
Współpraca: FAST Heroes, SuperKid.pl, ZłotyNauczyciel.pl.
Notka o autorce: Marta Florkiewicz-Borkowska jest nauczycielką, edukatorką, trenerką, mentorką i tutorką. Laureatka: tytułu Nauczyciela Roku (2017), Nagrody im. Ireny Sendlerowej Za naprawianie świata (2021) oraz Nagrody Korczaka (2022). Jest także dyplomowaną arteterapeutką z uprawnieniami do prowadzenia Treningu Umiejętności Społecznych. Wyróżniona przez Wysokie Obcasy w gronie 50 Śmiałych Kobiet 2017 roku. Koordynatorka ogólnopolskiego projektu Pożeracze Smutków. Została wpisana na Listę 100 SPRUC - osób, które w znaczący sposób przyczyniły się do rozwoju umiejętności cyfrowych w Polsce. Autorka publikacji i materiałów edukacyjnych dotyczących nowoczesnych technologii i arteterapii w edukacji. Należy do społeczności Superbelfrzy RP.
