W obliczu wspólnych globalnych wyzwań konieczne jest budowanie pomostów między kulturami, inicjowanie dialogu i wspólne poszukiwanie rozwiązań.
Zrobiłyśmy w tym kierunku kilka kroków…
„Dla mnie dobre życie to: rodzina, przyjaciele i ludzie wokół mnie, w moim sąsiedztwie. Nie możemy żyć w samotności. Potrzebujemy innych ludzi, którzy nas wspierają, dodają nam odwagi i nam pomagają. Miło jest wspólnie spędzać czas, tworzyć dobre wspomnienia, robić coś wspólnie, by się zrelaksować i nie czuć smutno, np. uprawiać sport, grać w piłkę nożną, grać w gry, rozmawiać o życiu, o tym, jak dogadywać się w społeczeństwie.”
To jeden z kilkunastu głosów zebranych od dzieci mieszkających w Kambodży. Królestwo Kambodży to kraj o silnie zakorzenionej kulturze kolektywistycznej, w której więzi rodzinne, przyjacielskie, sąsiedzkie, lokalne odgrywają bardzo istotną rolę. Kambodża jest głównie krajem rolniczym, gdzie wiele rodzin boryka się z ubóstwem. Dzieci często cierpią na niedożywienie, co prowadzi do problemów rozwojowych, chorób oraz trudności w nauce.
Od 2018 roku regularnie odwiedzam Kambodżę i szkołę The Global Child, gdzie prowadzę warsztaty o dobrym życiu dla uczniów i rodziców. Spotykam tam ludzi skromnie żyjących, ale pełnych szczęścia. Rodzice, często niepiśmienni, darzą nauczycieli ogromnym szacunkiem i chętnie podążają za ich wskazówkami, wiedząc, że edukacja dzieci jest dla nich jedyną szansą na lepszą przyszłość. Wracam do nich z tęsknotą i poczuciem więzi, którą wspólnie zbudowaliśmy. Choć wiele nas różni, łączy nas system wartości, marzenia i pragnienia. Czytamy siebie sercem – to dla mnie osobiste i budujące doświadczenie.
W wypowiedziach dzieci i młodzieży dostrzegam głębokie poczucie współzależności. Są otwarci, zmotywowani, świadomi, że edukacja jest kluczem do lepszej przyszłości. Podkreślają przy tym ogromne znaczenie relacji – zarówno w rodzinie, jak i w lokalnej społeczności. Dzieci, dorastając, często pragną oddać społeczności to, co same otrzymały. Od dziecka bezinteresownie pomagają.
Czego się od nich uczę? Przede wszystkim pokory – zwłaszcza wobec siły natury. Dzieci Wschodu potrafią uważnie słuchać, dostrzegać emocje i dbać nie tylko o siebie, ale także o innych – nawet obcych. Mam wrażenie, że czasem widzą więcej, szerzej…
Dzieci są mocno zakorzenione w swojej kulturze, co z dumą podkreślają. Materialne ograniczenia traktują poważnie, lecz jako przejściowe wyzwanie. Ich siłą jest niezwykła zdolność do współpracy. Zachwyca mnie ich energia i motywacja do nauki – zarówno u dzieci i młodzieży, jak i dorosłych: nauczycieli, rodziców. Są ciekawi świata, otwarci na interakcje i – co mnie zaskoczyło – uwielbiają się przytulać!
[Anna Hildebrandt-Mrozek]
,,Będę żyć swoim życiem i nie pozwolę nikomu za mnie decydować. Chcę móc robić to, co chcę. Myślę też, że będę dużo pracować na rzecz klimatu i ratować zwierzęta, a także przekażę dużo pieniędzy na rzecz walki z głodem i na organizowanie zbiórek na rzecz rannych zwierząt” - tak brzmi fragment jednej z wielu wypowiedzi zebranych od norweskich uczniów na temat ich wyobrażeń o dobrym dorosłym życiu.
Królestwo Norwegii to kraj, w którym ceni się samowystarczalność, autonomię oraz wolność jednostki. Społeczeństwo opiera się na równości szans, ale unika hierarchii i nadmiernej rywalizacji. W Norwegii panuje wysoki poziom zaufania społecznego i współpracy, co tylko umacnia pogląd, że wspólne działanie przynosi najlepsze rezultaty. System edukacji charakteryzuje się zasadą równości i podążaniem za potrzebami uczniów oraz zdobywaniem przez nich wiedzy praktycznej.
Byłam ogromnie ciekawa, jak norweska młodzież przyjmie zaproponowaną aktywność dotyczącą dobrego dorosłego życia oraz jakie spostrzeżenia będzie miała ich wychowawczyni. Okazało się, że po wstępnej wspólnej wymianie myśli, uczniowie z niebywałym zaangażowaniem zabrali się do pracy indywidualnej.
W swoich tekstach norwescy uczniowie wyraźnie podkreślali potrzebę samostanowienia i decyzyjności. Pisali z perspektywy „ja” – rzeczowo przedstawiali czynności, które chcą wykonywać oraz plany, które zamierzają zrealizować w przyszłości. Zwracali również uwagę na znaczenie więzi z rodzicami i przyjaciółmi – zarówno dotychczasowymi, jak i nowymi. Wyrażali chęć posiadania zwierząt oraz z wrażliwością wypowiadali się na temat ekologii i cierpienia ludzi oraz zwierząt.
Norwescy uczniowie zakładali, że ich dorosłe życie będzie pomyślne i ciekawe, a oni sami będą decydować o tym, jak się w nim realizują. Jak się okazało, uczniowie byli zadowoleni, że mogli zapisać swoje przemyślenia o dobrym dorosłym życiu.
Myślę, że to ćwiczenie mogło zainspirować uczniów z Oslo oraz ich wychowawczynię do dalszych działań związanych z dbaniem o dobrostan i dążeniem do dobrego życia. Taka aktywność jest przecież bezpośrednio powiązana z budowaniem relacji grupowych i społecznych, dbaniem o zdrowie (także psychiczne) oraz wzmacnianiem poczucia decyzyjności.
[Magdalena Dziubińska-Jurczak]
Co łączy dzieci z Kambodży i z Norwegii?
Jeśli chcesz poznać więcej inspiracji płynących z kultury Wschodu i Zachodu – zapraszamy do pobrania darmowego e-booka „Podręcznik o dobrym życiu. Proste ćwiczenia wzmacniające dobrostan w szkole”. E-book jest częścią projektu Science&Society realizowanego ze środków norweskich pod kierunkiem zespołu Uniwersytetu SWPS. Można go znaleźć tutaj.
Notka o autorce: Anna Hildebrandt-Mrozek jest doktorem nauk ekonomicznych, właścicielką firmy szkoleniowej MOVUS MOVERE. Doświadczona edukatorka, coach, trener i doradca nauczycieli, dyrektorów, rodziców, pracowników, badaczka łącząca ekonomię, socjologię, filozofię z psychologią pozytywną w praktyce. Certyfikowany trener zawodowy Career Direct®. Członkini Polskiego Towarzystwa Psychologii Pozytywnej i zespołu naukowego w grancie „Science & Society – Bilateral Initiative in Social Sciences, Arts & Humanities” oraz pierwszego w Polsce badania dobrostanu nauczycieli we współpracy z Uniwersytetem Jagiellońskim: DOBROstan nauczycieli. Inicjatorka Ogólnopolskiego Tygodnia Szczęścia w Szkole, współautorka projektu „Szczęście w szkole: inspiracje-badania-praktyki”. Autorka ponad 100 publikacji w dziedzinie dobrostanu, edukacji i rynku pracy, w tym książek: „Koniec z pracą?”, „Pasja życia – życie z pasją. Rodzicielstwo” (2019) oraz współautorka „Podręcznika o dobrym życiu – prostych ćwiczeń wzmacniających dobrostan w szkole” (2025) wydanego przez Uniwersytet SWPS. Prowadzi własnego bloga na www.movusmovere.pl
Magdalena Dziubińska-Jurczak jest studentką psychologii na Uniwersytecie SWPS w Sopocie; członkinią zespołu Science&Society; anglistką; prowadziła stacjonarną autorską szkołę języka angielskiego.
