Użyteczne techniki nie musza być skomplikowane i czasochłonne, ważne aby były skuteczne. Autor Lee Watanabe-Crockett podaje przykłady 21 prostych technik. Pamiętajmy przede wszystkim, że techniki nie powinny być stosowane dla nich samych, ale wtedy, gdy pomagają w uczeniu się i nauczaniu. Nauczyciel powinien stosować je, gdy są pomocą w rozwiązywaniu zlokalizowanego problemu.
Prezentowane techniki mogą być pomocne nauczycielowi przy monitorowaniu pracy ucznia, stosujemy je po to, aby określić na ile nasi uczniowie opanowali temat i zaplanować, co mamy zrobić z uczniami, którzy nie nadążają. Jednocześnie te techniki wykorzystują samoocenę uczniowską, a ta pomaga uczniom w procesie uczenia się.
I. Znaki – prosta samoocena uczniowska wykorzystująca deklarację ucznia
Techniki „znaków” pozwalają uczniom na samoocenę nieobciążoną groźbą kary ze strony nauczyciela. To zwiększa szansę na rzetelność samooceny. Uczeń sam ocenia, czy rozumie lub opanował dany temat. Może się jednak zdarzyć, że uczeń nie potrafi właściwie ocenić swojej sytuacji. Dlatego, aby się upewnić warto dołączyć inną technikę sprawdzenia. Dzięki technikom nauczyciel może zorientować się, któremu uczniowi prawdopodobnie trzeba pomóc.
1. Karty tak/nie. Nauczyciel zadaje pytanie. Uczniowie mają do wyboru dwie karty i podnoszą do góry właściwą kartę ze swoją decyzją – tak, gdy uczeń zna odpowiedź na pytanie, a nie – gdy nie zna. Jest to informacja dla nauczyciela, który z uczniów zna odpowiedź na jego pytanie.
2. Kciuk w górę/w dół. Cel tej techniki jest podobny do poprzedniej. Ale tym razem możliwe są trzy opcje:
Kciuk do góry – znam odpowiedź,
Kciuk w bok – wydaje mi się, że znam, ale nie jestem pewien czy prawidłową,
Kciuk w dół – nie znam odpowiedzi.
3. Światła. Uczniowie mają do dyspozycji trzy kolory kartek i wybierają tę, która odpowiada ich samoocenie.
Czerwone – jestem kompletnie zagubiony
Żółty – mam pewne wątpliwości
Zielony – wszystko rozumiem
4. 1-2-3 palce. Tak samo jak światła, tylko zamiast kartek opinię uczniowie komunikują przy pomocy palców:
1 palec w górze – jestem kompletnie zagubiony
2 palce – mam pewne wątpliwości
3 palce – wszystko rozumiem
II. Pisemnie
5. Uczniowie tworzą pytania. Uczniowie tworzą sami pytania do testu, a potem sami na nie odpowiadają. Już same pytania pokazują nauczycielowi, co uczniowie uznają za ważne, a odpowiedzi na te pytania dają informację, czy uczniowie opanowali materiał.
6. Uczniowie zaznaczają na wykresie. Uczniowie zaznaczają na wykresie stopień osiągnięcia poszczególnych kryteriów sukcesu. Technika możliwa o ile wcześniej kryteria zostały określone i uczniowie je znają. Wykres i zaznaczone na nim wskazania dają wskazówkę, nad którymi kryteriami trzeba jeszcze popracować.
7. Mapy myśli. Uczniowie tworzą mapy myśli dotyczące tematu. Mapa myśli musi być indywidualnym dziełem ucznia. Dzięki nim nauczyciel może wniknąć w myślenie ucznia.
8. WCD (wiem; chcę się dowiedzieć; nauczyłem się). Uczniowie na początku lekcji określają – co wiedzą na dany temat i czego chcieliby się dowiedzieć, a pod koniec lekcji zapisują, czego się dowiedzieli. Jest to rozszerzona samoocena ucznia i informacja dla nauczyciela: co uczniowie wiedzą i od czego można zacząć studiowanie tematu; czym uczniowie są zainteresowani w związku z tematem i na koniec czego się uczniowie nauczyli.
9. 321. 3 rzeczy, których się nauczyłam; 2 sprawy, które mnie zainteresowały; 1 pytanie. Nauczyciel poleca uczniom zapisanie Polecenia do liczb 1, 2 i 3 można zmieniać w zależności od potrzeb i tematu np.: Jedno zagadnienie, które ucznia zdziwiło; Dwa zagadnienia, które go w temacie zainspirowały; Trzy pomysły jak dalej informacje i umiejętności uczeń chciałby wykorzystać. Polecenia do liczb 1, 2 i 3 można zmieniać w zależności od potrzeb.
III. Sztuka
10. Ilustracja. Uczniowie przedstawiają graficznie, to czego się nauczyli i wyjaśniają dlaczego tak właśnie zilustrowali dane zagadnienie. Dzięki grafice uczniowie lepiej zapamiętują temat, a dzięki wyjaśnieniom nauczyciel może zorientować się, czy nauka przebiega zgodnie z jego oczekiwaniami.
11. Ogłoszenie/plakat/kolaż. Uczniowie samodzielnie lub w grupach tworzą plakat na temat tego, czego się nauczyli i objaśniają innym uczniom swoje dzieło. Dzięki wyjaśnieniom zarówno nauczyciel, jak i inni uczniowie mogą zobaczyć, jak autorzy plakatu podeszli do tematu.
12. Komiks. Uczniowie samodzielnie lub w grupach tworzą komiks na dany temat. Mogą go tworzyć w komputerze lub tradycyjnie rysując. Komiks jest dla wielu uczniów ulubioną formą literacką i pozwala na kreatywność jej autorom.
13. Pisanie i dzielenie się. Uczniowie w określonym czasie spisują wszystko, co chcieliby zapamiętać na dany temat, a następnie wymieniają się w parach tekstami. Dzięki tej technice uczniowie poddają refleksji to czego się nauczyli i uczą się od siebie wzajemnie.
IV. Rozmowa
14. Cztery rogi. Nauczyciel wygłasza pewną opinię, a uczniowie decydują, czy zgadzają się z nią czy nie. Zajmują miejsce w czterech rogach Sali zgodnie ze swoją decyzją:
- Całkowicie się zgadzam
- Zgadzam się częściowo
- Raczej się nie zgadzam
- Nie zgadzam się całkowicie
Uczniowie w grupach opracowują uzasadnienie swojej opinii. Opracowane opinie są początkiem dyskusji w klasie.
15. 10 najważniejszych. Nauczyciel wraz z uczniami wspólnie opracowują 10 najważniejszych aspektów danego tematu. Dopuszczalna, wręcz pożądana jest dyskusja na temat wyborów lub ustawienia zagadnień w kolejności ważności.
V. Ruch
16. Karuzela burzy mózgów. Nauczyciel wiesza plakaty z hasłami związanymi z tematem, uczniowie kolejno podchodzą do każdego plakatu i dopisują swoje skojarzenia. Po zatrzymaniu “karuzeli”, uczniowie omawiają wszystkie wpisy.
17. Przerwy na rozmowę. Nauczyciel przerywa swój wykład lub prezentację i zaprasza uczniów do krótkiej rozmowy w parach na temat tego, co usłyszeli. Dzięki tej technice uczniowie mogą poddać na bieżąco refleksji, to co usłyszeli. Mogą też zadać pytania, jeśli coś okaże się niejasne.
18. Debata. Nauczyciel dzieli uczniów na dwa obozy i prosi jeden zespół o znalezienie argumentów za tezą, a drugi o argumenty przeciwko. Wybrani przedstawiciele obozów są przygotowywani do przedstawienia argumentów grupy w debacie. Ta technika uczy szukania i słuchania argumentów.
19. Wystąpienia. Uczniowie zachęceni są do opracowania kilkuminutowego wystąpienia na dany temat. Ta technika jest świetnym ćwiczeniem przygotowującym do wystąpień publicznych.
20. Teatr. Uczniowie przygotowują w grupach scenkę ilustrującą dany temat. Przedstawienie scenek pokazuje, że uczniowie mogą podchodzić do zagadnienia w różny sposób.
21. Znajdź błąd. Nauczyciel popełnia umyślnie błąd i prosi uczniów o szukanie błędu lub znalezienie argumentów, że błędu nie ma. Ta technika uczy uczniów krytycznego myślenia i czujności w przyjmowaniu informacji.
Korzystałam z artykułu Lee Watanabe-Crockett pt. Formative Assessment Tools.
Notka o autorce: Danuta Sterna – była nauczycielka matematyki i dyrektorka szkoły, ekspertka merytoryczna w programie Szkoła Ucząca Się (SUS) (prowadzonym przez CEO i PAFW), autorka książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl.
