Gdy pewnego słonecznego dnia 4 lata temu Małgorzata Matusz, dyrektorka przedszkola nr 178 im. "Kwiaty Polskie" w Poznaniu weszła do jednej z sal przedszkolnych i zobaczyła, jak dwóch chłopców się bije, stwierdziła, że coś trzeba jeszcze zmienić. Autorski program wychowawczy oparty na nagrodach typu słoneczka mimo, że nieco poprawił sytuację, nie wystarczał. Nie pomagał w uczeniu dzieci jak radzić sobie z emocjami.
Pani Dyrektor poprosiła o pomoc znajomą i wśród różnych sugerowanych przez nią pozycji trafiła na Porozumienie bez Przemocy Marshalla Rosenberga (o założeniach PbP można posłuchać w tym webinarze). Podejście to ją urzekło, ale jak mówi "w życiu nie działało".
Wtedy zaczęła szkolenia. Krótki kurs w Poznaniu nie wystarczył. Zdecydowała się na roczny kurs empatyczny Zofii Żuczkowskiej (dziś Schacht -Petersen).
Następnie zaprosiła tę certyfikowaną trenerkę do przedszkola na dwa obowiązkowe dla całej kadry (nauczycielek, oraz personel obsługowy) weekendowe szkolenia.
Początkowo nauczycielki były dość sceptycznie nastawione. Padały pytania typu: "Czy takie podejście jest możliwe w pracy z dziećmi?". Zinterpretowały je tak: "Dzieci są ważne, my nie". Jedna z nauczycielek powiedziała nawet: "To jest sztuczne, nikt mi nie będzie mówił, jak mam mówić do dzieci." Wiele osób jednak próbowało, na tyle ile umiało, po warsztatach zmienić swój sposób komunikacji z dziećmi.
Postacią, która miała wpływ na kolejną dużą zmianę w przedszkolu jest Agnieszka Pietlicka – poznańska certyfikowana trenerka PbP. Ona to wprowadziła zasadę, iż szkolenia są nieobowiązkowe dla kadry (rozumianej jako wszystkie osoby zatrudnione w przedszkolu) po rozmowie, którą przeprowadziła bez obecności pani dyrektor z uczestnikami szkolenia. Agnieszka regularnie prowadziła zajęcia w ciągu roku: warsztaty oraz grupę praktyczną. Na tej ostatniej, stosując aktywne – empatyczne słuchanie (czyli słuchanie potrzebami) spowodowała, że pracownicy przedszkola 178 poczuli moc empatii na sobie samych. Z racji braku obowiązkowości uczestniczenia w tych spotkaniach ilość uczestników jest różna. Z 25 osób zatrudnionych, średnio bywa na nich 15.
Dodatkową możliwością są warsztaty Agnieszki Pietlickiej poza przedszkolem. Odbywają się one w centrum miasta i zajmują 2 dni robocze. Pani dyrektor wywiesza ich listę w przedszkolu i każda z pań może się na nie zapisać.
W tym roku nowością są spotkania z nową trenerką z FamilyLab – Agnieszką Koluch. Na razie odbyło się jedno na temat złości. Cztery osoby z przedszkola uczestniczyły także w warsztatach prowadzonych przez Tomasza Bagińskiego z Kręgów Naprawczych (ta metoda opisana jest tutaj, a praktyczny przykład jej zastosowania pod tym linkiem).
Wszystkie te spotkania spowodowały zmianę wizerunku pani dyrektor oraz poprawiły kontakt i relacje między nią a kadrą. Ona sama także bardzo się zmieniła – ma większe zrozumienie dla samej siebie i przyzwolenie na popełnienie błędu, co przekłada się na traktowanie przez nią współpracowników. Warsztaty okazały się także formą integracji personelu. Pojawiła się większa chęć współpracy pomiędzy członkami kadry.
"Z czasem pracownicy wchłaniają to podejście i widząc sens jego stosowania robią to coraz bardziej świadomie. A osoby, które nie chodzą na warsztaty, przebywając z tymi przeszkolonymi, także zmieniają swoje nastawienie i swój język" – mówi Małgorzata Matusz. Znajduje tutaj swoją realizację powiedzenie "Verba docent, exempla trahunt".
Nowi nauczyciele są oczywiście także wciągani w ten sposób komunikacji. Już w momencie rozmowy kwalifikacyjnej okazuje się, że niektórym hasło Porozumienie bez Przemocy nie jest obce. Jednocześnie pani dyrektor zauważa, że uczestnictwo w warsztatach z PbP nie przekłada się zawsze bezpośrednio na umiejętność budowania kontaktu z dziećmi. Bywa też tak, że są kandydaci, którzy nie słyszeli nigdy o PbP a intuicyjnie stosują jego elementy. Sposobem rozwiązywania konfliktu w przedszkolu 178 są tzw. Mikrokręgi, które różnią się od opisywanych przeze mnie wcześniej Minimediacji SNO (tutaj można przeczytać teorię, a tutaj przykład ich zastosowania).
W sytuacji konfliktowej pani – mediatorka:
Zachęca jedno z dzieci do odpowiedzenia na następujące pytania: "Co się zdarzyło? Jak się czujesz? Czego potrzebujesz?"
Następnie prosi drugie dziecko o powtórzenie tego co powiedziało pierwsze za pomocą pytania: "Co usłyszałeś/aś?"
Powtarza cały proces z drugim dzieckiem.
I kończy go pytaniem: "To co teraz zrobicie, żebyście oboje byli zadowoleni?"
Coraz częściej zdarza się, że dzieci same wchodzą w rolę mediatora, mówiąc na przykład: "Aha…to on potrzebuje…"
Rodzice posyłający swoje dziecko do przedszkola 178 mogą dowiedzieć się o stosowaniu przez tę placówkę metod alternatywnych do kar i nagród ze strony internetowej.
Niektórzy z nich dziwią się, że tak można pracować. Od tego roku w czasie dni otwartych w trakcie rekrutacji oraz na początku roku szkolnego Małgorzata Matusz wyjaśnia podejście PbP stosowane w przedszkolu.
Jakie są zalety i wyzwania związane z tym sposobem rozwiązywania konfliktów? Na to pytanie pani dyrektor odpowiada, że jest przede wszystkim zachwycona empatycznym podejściem do dzieci nauczycielek oraz ich chęcią, by kształcić się dalej w PbP.
Dzięki temu podejściu a także realizacji programu Uważność Żabki (Mindfulness dla dzieci) dzieci stają się bardziej świadome swoich emocji, umieją nazywać bardzo dobrze uczucia, rozwija się ich zasób słów, są bardziej samodzielne w rozwiązywaniu konfliktów. Te dzieci, które jeszcze nie są w stanie poradzić sobie same, są świadome tego, że mogą przyjść do pani nauczycielki, by prosić o pomoc zamiast jak wcześniej wprawić w ruch ręce czy nogi.
Największym wyzwaniem na dziś dla pani dyrektor jest zachęcenie większej ilości osób do szkolenia się na zewnątrz.
Dla osób, które dopiero przymierzają do wprowadzenia alternatywnych do kar i nagród metod, Małgorzata Matusz ma następującą radę: na początek warto zadbać o samorozwój poprzez szkolenia lub czytanie. Można też poobserwować jakąś placówkę już tak pracującą. Pani dyrektor zaprasza wszystkich chętnych do przedszkola 178 w celu poznania się i współpracy. Można skontaktować się z nią telefonicznie: 61-8795135 bądź mailowo:
Weronika Górska-Wolniewicz jest trenerką minimediacji, nauczycielką języka hiszpańskiego, trenerką z zakresu użycia TIK oraz wykorzystywania elementów ludycznych w nauczaniu. Członkini PTN, PTBG, PAD. Należy do społeczności Superbelfrzy RP. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Superbelfrów i został nieznacznie zmodyfikowany przez Marcina Polaka. Licencja CC-BY-SA.
Zdjęcie przedszkola wykonane zostało przez Ewę Zaradzką. Zdjęcie Agnieszki Pietlickiej wykonane zostało w Księgarni z Bajki.
