Kreatywność w procesie nauki języków obcych ułatwia zapamiętywanie i przywoływanie informacji, dzięki głębokiemu przetwarzaniu języka. Dodatkowo, twórcze i angażujące zadania oraz innowacyjne metody nauki sprawiają, że uczniowie mają większą motywację do doskonalenia umiejętności językowych.
Kreatywność jest bardzo istotną cechą w procesie nauki języka obcego. Język sam w sobie jest bytem kreatywnym, ciągle się rozwija, powstają nowe słowa, a jedną myśl możemy wyrazić na wiele różnych sposobów. Kreatywne podejście do nauki języka zwiększa efektywność przyswajania wiedzy, a proces nauki staje się atrakcyjniejszy dla uczniów.
Poniżej przedstawiam kilka przykładów kreatywnych ćwiczeń kształtujących różne aspekty umiejętności językowych, które mogą być stosowane podczas nauki, zarówno w szkole, jak i w domu.
Kreatywność a zapamiętywanie słownictwa
Aby lepiej zapamiętać słowa i wyrażenia, warto korzystać z mnemotechnik, czyli strategii wykorzystujących kreatywne myślenie do nauki. Stosując te techniki, uaktywniamy zarówno lewą (analityczną), jak i prawą (twórczą) półkulę mózgu. Dzięki temu przyswajany materiał lepiej zapada w pamięć oraz łatwiej go przywołać. Mnemotechniki często opierają się na wyobraźni, wizualizacjach i skojarzeniach. Oto kilka przykładów.
- Metoda słów kluczowych. Bazuje na skojarzeniach. Słowo w języku obcym kojarzymy ze słowem z języka ojczystego o podobnym brzmieniu i wyobrażamy sobie powiązanie między nimi. Np. wyraz BROOM – szczotka można skojarzyć z polskim odgłosem wydawanym przez pojazdy BRUM – a obraz mentalny jaki utworzymy to np. szczotka na czterech kółkach jadąca po autostradzie.
- Łańcuchy skojarzeń. Mając do zapamiętania kilka słówek, można połączyć je w jedną historię, tworząc w głowie wizualizację. Może się zdarzyć, że na pierwszy rzut oka wyrazy nie będą miały ze sobą nic wspólnego, jednak im bardziej nieoczywiste asocjacje przyjdą nam do głowy, tym lepiej.
- Kaligramy. To słowa wpisane w rysunek w sposób odzwierciedlający znaczenie. Np. wyraz fall (upadać) możemy zilustrować zapisując spadające w dół litery, a w słowie tornado narysować literę T jako trąbę powietrzną.
Kreatywne sposoby na naukę gramatyki
Mimo, że gramatyka kojarzy się często z monotonnymi ćwiczeniami, również w tej dziedzinie można pracować kreatywnie i ciekawie.
- Memy gramatyczne. Jeden z przykładów to tworzenie memów z wybraną strukturą gramatyczną, np. okresami warunkowymi. W tym zadaniu wykorzystujemy obrazy oraz humor – czynniki, które bardziej angażują i tym samym lepiej zapadają w pamięć. W ten sposób, zamiast tylko zapamiętywać regułę tworzenia danego okresu warunkowego, uczeń zapamiętuje przykład, który staje się wzorcem do tworzenia innych, podobnych wypowiedzi.
- Obrazki. Kolejnym przykładem jest np. ilustrowanie znaczenia czasowników frazalnych (phrasal verbs). Aby narysować te wyrażenia, trzeba wyobrazić sobie konkretną sytuację. Możliwe, że obrazki, które powstaną będą związane z zainteresowaniami, własnymi doświadczeniami ucznia i dzięki temu lepiej zapadną w pamięć. Przykładowo czasownik look for (szukać) jedna osoba zilustruje jako panią szukającą telefonu w swojej torebce, ktoś inny jako dziecko szukające zabawki w swoim pokoju, a jeszcze inna osoba jako turystę szukającego zabytku w mieście. Możemy pójść o krok dalej i ustalić, że ilustracje mają zawierać bohaterów filmowych. Dzięki temu osiągniemy jeszcze ciekawsze i bardziej nietypowe skojarzenia.
Czytanie i słuchanie ze zrozumieniem
Ćwiczenia na rozumienie tekstu czytanego i słuchanego w podręcznikach najczęściej opatrzone są ćwiczeniami zamkniętymi. Są to pytania wielokrotnego wyboru, łączenie, zadania typu prawda/fałsz. Istotne jest, by nauczyciele podchodzili do podręcznika kreatywnie. Nie każde zawarte tam ćwiczenie trzeba wykonać, a niektóre z nich można przekształcić w interesujący sposób, np.:
- Uczniowie w grupach tworzą dla rówieśników własne ćwiczenia do tekstu,
- Uczniowie przeprowadzają wywiad z bohaterem tekstu,
- Uczniowie dokańczają opowieść z słuchanego tekstu.
Pisanie i mówienie
W umiejętnościach skierowanych na produkcję – takich jak pisanie i mówienie – istotną rolę odgrywa bodziec. W tradycyjnym podejściu jest to zazwyczaj temat, obrazek, przykład do odwzorowania, wytyczne w formie listy. Poniżej przedstawiam kilka pomysłów uaktywniających kreatywność w tym zakresie:
- Muzyka. Uczniowie z zamkniętymi oczami wysłuchują utworu muzycznego, następnie podczas drugiego słuchania zapisują wszystkie słowa kojarzące się z usłyszaną muzyką. Następnie, bazując na zapisanych słowach, piszą opowiadanie.
- Obraz. Uczniowie mają za zadanie ustnie opisać obrazek, jednak zamiast całego zdjęcia, dostają połówki lub części zdjęć, a brakujące fragmenty pozostawiamy ich wyobraźni. Ciekawym elementem ćwiczenia jest porównanie wypowiedzi różnych osób mających inne fragmenty tego samego zdjęcia.
- Perspektywy. Ciekawe efekty w wypowiedziach pisemnych i ustnych możemy osiągnąć jeśli na omawiane problemy, zjawiska, obrazki czy teksty spojrzymy z różnych perspektyw: np. przedstawicieli różnych grup społecznych, zawodowych, narodowości czy osób w różnym wieku.
- Role. Odgrywanie scenek, dialogów to bardzo lubiana przez uczniów aktywność. Załóżmy, że mają za zadanie przedstawić scenkę zakupów w sklepie spożywczym. Uatrakcyjnieniem tego ćwiczenia, jest zaproponowanie uczniom, że sami wybierają, kto będzie bohaterem ich dialogu, może to być np. królowa angielska lub znany piłkarz. Wybór osób wpłynie oczywiście na przebieg scenki i użyty język.
Jakie czynniki wpływają na rozwijanie kreatywności w nauce języków obcych?
- kreatywny nauczyciel stymulujący uczniów do korzystania z wyobraźni, szukania nietypowych powiązań,
- uczniowie otwarci na innowacyjne metody nauki, przenoszący poznane metody pracy w szkole do nauki w domu oraz kreujący swój własny sposób na poszerzanie wiedzy językowej,
- zadania dające przestrzeń do eksperymentowania z językiem,
- zachęta do generowania jak największej ilości pomysłów,
- atmosfera nauki bazująca na zaufaniu uczniów do nauczyciela i rówieśników, poczucie bezpieczeństwa do podejmowania ryzyka i popełniania błędów,
- niestandardowe podejście do rozwiązywania problemów,
- łączenie języka z różnymi bodźcami np. ruchem, obrazem, muzyką.
Notka o autorce: Justyna Górecka jest nauczycielką języka angielskiego w Międzynarodowej Szkole Podstawowej Paderewski, współwychowawczynią klasy 4, dyplomowaną tłumaczką języka angielskiego. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Edukacja i Inspiracje, licencja CC-BY-SA.
