Matematyka nie była i chyba nie jest lubianym przedmiotem w szkole. Warto, abyśmy uświadomili sobie, że głównym celem nauczania matematyki jest nie tylko przekazanie pewnych treści merytorycznych wymienionych w programie nauczania, lecz również formułowanie pożądanej postawy intelektualnej ucznia, w szczególności pobudzanie aktywności umysłowej, chęci samodzielnego pokonywania trudności, kształcenie umiejętności logicznego i krytycznego myślenia, abstrahowania i matematycznego analizowania zjawisk.
Ponadto nauczanie matematyki powinno być prowadzone tak, aby stopniowo tworzyć w umyśle dziecka całościowy, strukturalny i trwały obraz matematyki. Uczeń powinien znać jej użytkowość i konkretne zastosowanie, by nie tylko móc zrozumieć jej zawiłość, ale przede wszystkim chcieć się jej uczyć. Początkowo nauka matematyki powinna być prowadzona za pomocą aktywnych, kreatywnych zabaw i gier dydaktycznych. Niestety większość z nas nie miała szansy mieć świadomych, refleksyjnych nauczycieli matematyki, dla których nie liczyły się tylko odhaczone i zrealizowane treści w podstawie programowej, a raczej chęć rozwijania u swoich uczniów kompetencji matematycznych.
To co niezrozumiałe, wyuczone na pamięć, co nie miało odniesienia do konkretnych zależności z życia codziennego jest po prostu ulotne. Stąd wielu z nas, w dorosłym życiu nie potrafi wykonać nawet najprostszych działań matematycznych. Wielu uczniów boryka się także z dyskalkulią, czyli specyficznymi trudnościami w uczeniu się matematyki, które dzisiaj diagnozuje się częściej niż kiedyś i wbrew pozorom nie wynikają one z lenistwa i niechęci do uczenia się matematyki, a raczej nieprawidłowości w tej części mózgu, w której koncentrują się zdolności matematyczne i jest to zaburzenie zdolności wykonywania działań arytmetycznych. Stąd po prostu rozwój procesów psychicznych, zaangażowanych w nabywanie umiejętności matematycznych przebiega wolniej.
Jak wspomniałam wyżej, uczniowie nie do końca znają użyteczność matematyki, chociaż jest wielu wspaniałych, świadomych i kompetentnych matematyków, którzy potrafią swoją pasją i miłością do matematyki zarazić swoich podopiecznych już w edukacji wczesnoszkolnej. Nie trzeba być piątkowym uczniem i wygrywać olimpiad, by cieszyć się równaniami, funkcjami czy prawdopodobieństwem. Ja uczę matematyki w szkole specjalnej, uczniów z niepełnosprawnością intelektualną w stopniu lekkim, którzy realizują podstawę programową kształcenia ogólnego, taką samą jak ich pełnosprawni koledzy, a dla których matematyka jest trudna i przez to często nielubiana.
Wynikające z ich niepełnosprawności trudności w zakresie myślenia przyczynowo- skutkowego, wnioskowania, trudności z abstrahowaniem i przetwarzaniem informacji powodują niechęć i brak motywacji do podejmowania wyzwań w zakresie podnoszenia kompetencji matematycznych. Moim sposobem na zainteresowanie uczniów matematyką jest pokazanie jej zastosowania w codziennym życiu, każdorazowo odnoszenie się do sytuacji z ich życia, ćwiczenia na konkretach i w sposób jak najbardziej praktyczny. Jak to robię? Realizuję program nauczania za pomocą projektów edukacyjnych. i poprzez praktyczne, warsztatowe działanie.
Dlaczego metoda projektu jest skuteczna w uczeniu matematyki?
- Projekt umożliwia nauczycielom, terapeutom, ale także rodzicom poznanie predyspozycji, zainteresowań i umiejętności uczniów.
- Podczas pracy w projekcie mamy szansę na poznanie stylów uczenia się dzieci.
- Dzięki różnorodnym zadaniom zaplanowanym w pracy projektowej umożliwiamy naukę i aktywność wszystkim typom dzieci, bez względu na ich rodzaj inteligencji i predyspozycji.
- Mają szansę na sukces zarówno słuchowcy jak i uczniowie, u których dominującym zmysłem jest ruch czy wzrok.
- Z pewnością projekt sprawdzi się w pracy z uczniami z wysoką samooceną jak i z uczniami o niskim poczuciu własnej wartości. Swoje miejsce odnajdą w nim uczestnicy preferujący rolę lidera i uczniowie lubiący aktywności w cieniu innych.
- Metoda projektu zwiększa szansę na odniesienie sukcesu uczniom słabszym, nieśmiałym, ale także dzieciom ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
- Bez wątpienia taka forma pracy i rozwiązywania problemów daję szansę na współpracę i integrację uczniów z wielu szkół.
- Projekt pozwala na zastosowanie różnorodnych aktywności, form pracy i użycia różnych środków i zapraszania do ich realizacji ciekawych osób. Nie bez znaczenia jest tutaj możliwość wdrażania nowoczesnych technologii, które nie tylko aktywizują uczniów, ale uatrakcyjnią proces uczenia się.
Kiedy uczymy się posługiwać pieniędzmi organizujemy klasowy sklepik, kiermasz szkolny, organizujemy wycieczkę do pobliskiego sklepu zakupić niezbędne produkty, które z kolei wykorzystamy do upieczenia ciasta, czy przygotowania potrawy. W trakcie gotowania uczymy się odczytywać, ważyć i odmierzać proporcje produktów. Konstruujemy makiety, wykorzystujemy maty edukacyjne, na których układamy konstrukcje z kolorowych kubków, programujemy roboty, planujemy ich trasy. Odczytujemy w trakcie zabaw rozkłady odjazdów pociągów, czy autobusów. Odmierzamy czas, który wykorzystujemy na konkretne działania. Mierzymy obwody drzew w przyszkolnym parku i szacujemy odległości. Organizujemy gry terenowe i konstruujemy własne gry planszowe. Istotnym elementem w uczeniu matematyki są nowe technologie, które nie tylko uatrakcyjniają zajęcia, ale poprzez atrakcyjne formy przekazu i wizualizacji omawianych treści oraz angażujące interaktywne ćwiczenia wpływają na lepsze rozumienie matematyki i chęć podnoszenia swoich kompetencji.
Przykładem takich działań jest mój autorski ogólnopolski projekt Na logikę, który relacjonowaliśmy na specjalnie w tym celu założonym blogu: https://projektnalogike.blogspot.com/.
W tym roku realizujemy kolejny projekt matematyczny, który jest jego kontynuują, a ma na celu ukazanie właśnie użyteczności matematyki w codziennym życiu i nosi tytuł “Pięć sposobów na matematykę” czyli matematyka od kuchni. Jego głównym celem jest ukazanie matematyki i jej zastosowania w codziennym życiu.
Uczniowie poznali zastosowanie umiejętności matematycznych w praktyce - "matematyka wokół nas". Stworzyli lapbooki na temat praktycznego zastosowania matematyki. Przygotowaliśmy i prowadziliśmy szkolną kawiarenkę. Planując to przedsięwzięcie uczniowie nabyli mnóstwo nowych umiejętności matematycznych, ale także podnieśli swoje kompetencje społeczne i nauczyli się współdziałać i współpracować w grupie. Niebawem zorganizujemy szkolny minisklepik. Będziemy doskonalić umiejętność posługiwania się pieniędzmi. Ponadto planowaliśmy budżet klasy, wpływy składek klasowych i wydatki miesięczne. Raz w miesiącu przygotowywaliśmy potrawę, której koszty szacowaliśmy, produkty kupowaliśmy w pobliskim sklepie, a produkty niezbędne do potrawy ważyliśmy i odmierzaliśmy. Stworzyliśmy też wirtualne, interaktywne gry i pomoce dydaktyczne ułatwiające uczenia się matematyki. Szukaliśmy matematyki i jej zastosowania w codziennym życiu i podczas świąt. W realizacji projektu nie przeszkodziły nam zdalne lekcje i świetnie sobie z zaplanowanymi zagadnieniami poradziliśmy.
O naszym projekcie przeczytasz i zobaczysz jego efekty na blogu projektowym.
To co jeszcze istotne jest w kształtowaniu każdej kompetencji to właściwa atmosfera na lekcji, poczucie bezpieczeństwa, świadomość tego, że ćwicząc i poszukując rozwiązań możemy popełniać błędy, które będą dla nas nauką, a nie wpłyną na ukaranie niedostateczną oceną. Taka świadomość paraliżuje i hamuje zdolności do poszukiwań i potrzeby poznawcze każdego ucznia. Doceniajmy, a nie oceniajmy naszych uczniów i bądźmy dla nich wsparciem i przewodnikami.
Notka o autorce: Zyta Czechowska jest absolwentką UAM w Poznaniu na kierunku pedagogika specjalna, od ponad 20 lat terapeuta i nauczyciel w szkole specjalnej. Pasjonatka nowoczesnych technologii. Współautorka projektu sieci współpracy nauczycieli „Czas TIKa”, prowadzi warsztaty, szkolenia i Rady Pedagogiczne dla nauczycieli z zakresu stosowania i wdrażania TIK. Współprowadzi bloga edukacyjnego www.specjalni.pl. Ekspert ds. awansu zawodowego nauczycieli. Trenerka Mistrzów Kodowania w zakresie programowania. Należy do społeczności Superbelfrzy RP. W 2017 r. otrzymała Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej za szczególne osiągnięcia edukacyjne i wychowawcze. Posiada tytuł Microsoft Innovative Educator Ekspert, nadawany przez firmę Microsoft najbardziej innowacyjnym nauczycielom na świecie. Ambasadorka Programu eTwinning. Nauczyciel Roku 2019 w konkursie Głosu Nauczycielskiego. Niniejszy wpis ukazał się w blogu Superbelfrów i został nieznacznie zmieniony przez Marcina Polaka. Licencja CC-BY-SA.
