Wyjściówki to świetny sposób na podsumowanie lekcji, refleksję ucznia na temat tego, czego się nauczył i pozyskanie przez nauczyciela informacji – jak przebiega proces nauczania. Metoda ta polega na poproszeniu uczniów o odpowiedź na pytanie i zapisanie jej na karteczce, którą uczniowie oddają nauczycielowi pod koniec lekcji.
Bilety wyjściowe pomagają uczniom wziąć odpowiedzialność za to czego się nauczyli i zachęcają ich do refleksji nad ważnymi koncepcjami poruszanymi na zajęciach.
Ważne jest, jakie pytanie zada nauczyciel. Trzeba pamiętać, że:
- powinno to być tylko jedno pytanie,
- odpowiedź na pytanie nie powinna zajmować uczniom wiele czasu,
- pytanie ma dotyczyć ważnych pojęć poruszanych podczas lekcji,
- polecenie nie powinno polegać na wyborze odpowiedzi z przedstawionych wariantów chyba, że uczniowie muszą też uzasadnić wybór,
- w żadnym wypadku wyjściówek nie powinno się oceniać.
W wyjściówkach nie chodzi o sprawdzenie wiedzy uczniów, nie jest to kontrola. Celem jest skupienie się uczniów na kluczowym aspekcie lekcji związanym z celem edukacyjnym. Praktyka wyjściówek wpływa na pozytywne nastawienie uczniów do tego, czego się nauczyli i zmotywowanie ich do dalszej nauki. Budują one poczucie kompetencji uczniów, które według teorii samostanowienia jest jedną z trzech podstawowych potrzeb każdego uczącego się.
Często zadawanymi przez nauczyciela pytaniami są:
- Czego się nauczyłeś?
- Co było dla Ciebie najważniejsze?
- Jaki masz pytania do tego tematu?
- Co Cię zaskoczyło dzisiaj podczas lekcji?
- Napisz jednym zdaniem, o czym była ta lekcja.
- Co mógłbyś powiedzieć młodszemu uczniowi lub rówieśnikowi na temat tej lekcji?
Pytania/polecenia mogą być też związane ściśle z tematem, na przykład:
- Jak w pamięci dodasz 246 i 589?
- Podaj jedno zastosowanie wiedzy, która poznałeś na tej lekcji.
- Jakie są trzy stany skupienia materii?
- Podaj przykład adaptacji zwierzęcia?
- Wymień trzy stolice państw, o których była mowa podczas lekcji.
- Wymień trzy przyczyny ….
- Napisz synonimy słowa szczęśliwy.
Uczniowie wypełniając wyjściówkę mogą szybko odnieść sukces, poczuć spełnienie i pokazać, że coś zrozumieli, czegoś się nauczyli.
Najlepiej, gdy praktyka wyjściówek stanie się zwyczajem. Można mieć przygotowane małe karteczki, które uczniowie mają na ławce i na koniec lekcji je zapełniają.
Można prosić uczniów, aby na wyjściówce napisali swoje imię, albo przyjąć anonimowe wyjściówki, które uczniowie sami zawieszają na tablicy. Wtedy można na następnej lekcji poprosić uczniów, aby spojrzeli na tablicę i przeanalizowali zapisy. To dobry początek następnej lekcji.
Można też po spojrzeniu na zapis oddać wyjściówkę uczniowi, aby wkleił ją do swego zeszytu i miał refleksyjną pamiątkę z lekcji.
Jeśli wyjściówki pozostają na tablicy, to można na następnej lekcji poprosić uczniów, aby po zdjęciu ich i przed wklejeniem do zeszytu, zmienili zapisy na takie, które uważają za lepsze.
Nauczyciel może zebrać wyjściówki lub zrobić sobie ich zdjęcie i użyć do planowania następnej lekcji.
Wyjściówki można zrobić nie tylko na temat lekcji, ale również w związku z rozpoznaniem samopoczucia uczniów. Jest to też świetny sposób pozyskiwania od uczniów informacji zwrotnej o własnym nauczaniu.
Przykładowe pytania:
- Z czego jesteś dumny, co zrobiłeś dzisiaj?
- Jak radziłeś sobie dzisiaj z nauką? Co mógłbyś zrobić inaczej następnym razem?
- Co dobrego ktoś dla ciebie dziś zrobił, komu lub czemu możesz być wdzięczny?
- W jaki sposób pomogłeś dziś komuś im słowem określiłbyś swoje samopoczucie i dlaczego?
- Czego dowiedziałeś się dziś o sobie?
- Co ci się w lekcji podobało, a co nie?
- Jakie masz pytanie związane z tematem?
Jeśli uczniowie nie potrafią odpowiedzieć na takie pytanie (np. w przypadku mniejszych dzieci) można przedstawić im kategorie do wyboru. Na przykład pytanie: „Z czego jesteś dumny, co zrobiłeś dzisiaj?” można zamienić na polecenie – zaznacz odpowiednią odpowiedź: „Dzisiaj byłem dumny z siebie w stopniu:….”
- Bardzo dumny
- Trochę dumny
- Nie byłem zbyt dumny z siebie
Wyjściówki najlepiej zbierać samodzielnie przy drzwiach sali lekcyjnej, wtedy jest okazja do nawiązania kontaktu wzrokowego z uczniem i wymienienia uśmiechów oraz podziękowań. Może znajdzie się również okazja na wypowiedzenie spostrzeżenia z lekcji.
Bardzo dobra praktyką jest powrót do wyjściówek na następnej lekcji. Ważne jest, aby uczniowie wiedzieli, że nauczyciel je czyta, że mu zależy na opinii uczniów. Można zrobić nawet krótkie zestawienie, ile osób jak odpowiedziało na pytanie i która z odpowiedzi była najbardziej popularna.
Notka o autorce: Danuta Sterna jest byłą nauczycielką matematyki i dyrektorką szkoły, ekspertką oceniania kształtującego. Współpracowała z Centrum Edukacji Obywatelskiej tworząc programy szkoleń i kursów. Jest autorką książek i publikacji dla nauczycieli, propaguje ocenianie kształtujące w polskich szkołach, prowadzi też swoją stronę: OK nauczanie. Inspiracja artykułem Elizabeth Peterson z Edutopia.org.
