Jako osoby dorosłe często definiujemy się poprzez pracę, którą wykonujemy. Co ciekawe, również dzieci wybierają wymarzone zawody, wokół których tworzą swój wyobrażony świat zabawy (chociaż te wybory potrafią się zmieniać dość radykalnie). Pomiędzy tą zabawą a faktyczną karierą rozgrywają się jeszcze dwa bardzo ważne akty: edukacja szkolna oraz spotkanie z realiami rynku pracy. Jak można pomóc nastolatkom efektywnie planować swoją edukację i karierę? Czy jeden pomysł na zawód to dobre rozwiązanie wobec szalonego tempa zmian na rynku pracy i postępu technologicznego? W odpowiadaniu na te pytania stara się pomagać MapaKarier.org, darmowe i otwarte narzędzie do poznawania świata zawodów.
Pierwszy lepszy
Często bywa tak, że pod wpływem testów predyspozycji zawodowych, sugestii rodziców, młodzieńczych fascynacji oraz bieżącej sytuacji, uczniowie skupiają swoją uwagę na konkretnej karierze, a co za tym idzie, tylko na wybranych przedmiotach, zaniedbując kluczowe kompetencje. W najgorszym przypadku nie widząc żadnego połączenia między edukacją szkolną a zajęciem, które uważają za najbardziej odpowiednie dla siebie, tracą motywację do większości przedmiotów. Tymczasem, większość obecnych uczniów będzie w przyszłości wielokrotnie w ciągu swojej kariery zmieniać miejsce pracy, a czasem nawet zawód. Wiedząc, że za 20 lat, kiedy wejdzie się na rynek pracy, będzie on wyglądał zupełnie inaczej niż dziś, lepiej nie skupiać się na przygotowaniu wyłącznie do jednego, konkretnego zawodu. Być może, wiele czynności, które teraz wykonują ludzie, będą wkrótce wykonywać inteligentne maszyny, których tworzenie i obsługa będzie wymagać nieznanych dziś kompetencji. Warto zatem rozmawiać z uczniami o gotowości do przekwalifikowania się, konieczności stałego uczenia się oraz o różnych sposobach zdobywania nowych kompetencji – tym bardziej, że niepewność jest dla nich źródłem ogromnego stresu. W Mapie Karier staramy się pokazać, że nawet planując pracę w zawodach o profilu humanistycznym, warto czasem zadbać o wiedzę z przedmiotów ścisłych, a z drugiej strony inżynierowi może bardzo przydać się umiejętność pisania dłuższych tekstów. Z opisów łatwo też wywnioskować, które umiejętności są kluczowe dla większości atrakcyjnych zawodów.
Doradztwo z pomocą Internetu
Okazją, by pomóc uczniom w tych trudnych wyborach, jest doradztwo zawodowe w szkole, ale również godziny wychowawcze i tutoring pozalekcyjny. Od roku szkolnego 2017/2018 w klasach 7-8 szkoły podstawowej zajęcia z doradztwa stały się obowiązkowe, ale zaleca się, aby wprowadzać tę tematykę również w młodszych klasach. Jak wykorzystać ten czas i nie zatrzymać się na rozwiązywaniu testów predyspozycji lub zaproszeniu do szkoły przedstawiciela jednego zawodu? Wirtualnie możemy przecież zaprosić ich setki, a zamiast jednej ścieżki kariery odegrać i przećwiczyć z uczniami wiele sytuacji, które spotkają ich w przyszłości.
Takie lekcje prowadzi m.in. Przemek Kujda, nauczyciel przyrody, informatyki i biologii w Polsko-Francuskiej Szkole Podstawowej i Gimnazjum „La Fontaine”, o którego klasie opowiadałem podczas zeszłorocznych Inspir@cji. Jego uczniowie korzystając z danych i opisów z Mapy Karier oraz własnych badań w sieci odgrywają scenki, w których wcielają się w przedstawicieli i przedstawicielki różnych zawodów – ale również “rodziców”, którzy mają dobrze doradzać swoim “dzieciom” marzącym o karierze w tych zawodach.
Nikt z nas nie posiada wiedzy o każdym zawodzie interesującym uczniów. Z drugiej strony, uczniowie zazwyczaj nie znają większości zawodów, które mogą być dla nich interesujące i pasować do ich preferencji. Wyszukanie w sieci takich informacji, jak zapotrzebowanie na dany zawód, wynagrodzenie, potrzebne kwalifikacje czy egzaminy, zajmuje dłuższą chwilę. W Mapie są one dostępne w jednym miejscu, uporządkowane i opracowane przez doradców zawodowych. Planujemy, aby Mapa podpowiadała podobne zawody do aktualnie wyszukiwanego tak, aby poszerzać horyzonty użytkowników. Jednak już teraz informuje np. jaka wiedza z przedmiotów szkolnych może się przydać w trakcie pracy w danym zawodzie. W sieci można znaleźć również wiele materiałów wideo o zawodach (m.in. blisko 100 wideo o karierach osób z wykształceniem zawodowym zrealizowanych przez KOWEZiU). Warto sięgnąć również po seriale popularnonaukowe oraz zaprosić rodziców, którzy dane zawody wykonują.
Połączyć kropki między szkołą a przyszłą pracą
Zniechęcenie do nauki matematyki czy języka obcego może negatywnie wpłynąć na tempo i jakość wkraczania na kolejne etapy kariery zawodowej, zwłaszcza wobec rosnącego zapotrzebowania na programistów oraz w obliczu umiędzynarodowienia rynku pracy. Nauka tych przedmiotów może być też bardzo ważna z perspektywy rozwiązywania praktycznych, codziennych problemów oraz ułatwienia sobie w przyszłości mobilności zawodowej. Przykładem może być unowocześnienie maszyn rolniczych czy obrabiarek, które już dziś trzeba umieć po prostu zaprogramować, żeby pracowały. Nawet drobne gospodarstwo rolne potrzebuje, by jego właściciel potrafił uczyć się nowych rzeczy, a do tego przydatne są zdobywane w szkole kompetencje podstawowe… i wiedza z zakresu STEM (ang. skrót oznaczający naukę, technologię, inżynieria i matematyka). Dlatego, Mapa prezentuje zawody tak, aby pomóc dostrzec, jakie przedmioty szkolne, np. matematyka podczas nauki programowania, ułatwią nam pozyskanie kolejnych kompetencji w przyszłości.. Znajdziemy tu również informacje o czasie i ew. specjalnym wykształceniu i kursach, które będą potrzebne do ich zdobycia.
Do dyspozycji mamy dwa główne widoki aplikacji: Miasto Zawodów oraz Ścieżki Kariery. Pierwszy zachęca do poszukiwania zawodów na specjalnie zbudowanej do tego celu mapie miasta (i okolic) zawierającej wypełnione pracownikami budynki. Można łatwo sprawdzić, jakie zawody spotyka się np. w banku. Ten widok może zainteresować zwłaszcza młodszych uczniów, dla których rynek pracy to jeszcze abstrakcja. Drugi pozwala na przeglądanie wszystkich zasobów Mapy w widoku listy i łatwe porównywanie zawodów pod kątem średnich zarobków, zapotrzebowania, wielkości rynku czy czasu nauki. Dane w obu widokach są takie same i pochodzą m.in. z Głównego Urzędu Statystycznego oraz Min. Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej.
Lekcje kariery
Jeśli prowadzisz zajęcia z doradztwa zawodowego lub szukasz pomysłu na ciekawą godzinę wychowawczą o karierze lub planowaniu ścieżki edukacyjnej swoich uczniów, to możesz nam pomóc i przy okazji wygrać w konkursie. Mapa Karier poszukuje pomysłów na to, jak najlepiej wykorzystać ją w szkole, w bibliotece, czy na warsztatach. Wypróbuj ją i wygraj sprzęt do prezentacji i zestawy książek edukacyjnych. Do 18 lutego czekamy na relacje z zajęć przesyłane przez formularz dostępny tutaj. Autorów i autorki najlepszych pomysłów zaprosimy również do współpracy przy tworzeniu scenariuszy lekcji, które zostaną opublikowane na stronie Mapy Karier.
Mapa Karier to aplikacja internetowa – nie wymaga instalacji, wystarczy przeglądarka i dostęp do internetu. Więcej informacji o Mapie oraz konkursie można znaleźć na stronie mapakarier.org/konkurs oraz podczas webinarium Superbelfrów 1 lutego o godzinie 21:00.
(Źródło: Katalyst Education)
