Polska zajmuje drugie miejsce pod względem liczby skutecznych prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży w Europie. Duży wpływ na to ma rosnąca skala przemocy słownej w środowisku młodych ludzi. O tym jak właściwie identyfikować hejt i skutecznie przeciwdziałać temu zjawisku w polskiej szkole rozmawiano podczas III Forum Eksperckiego organizowanego przez Kulczyk Foundation. Tegoroczna konferencja zgromadziła prawie 500 nauczycieli, wychowawców i nauczycieli pod hasłem „Hejt! Jak uczyć empatii w czasach nienawiści?”
Forum otworzyła debata, do udziału w której Dominika Kulczyk, prezes Kulczyk Foundation, zaprosiła: Annę Winnicką, przedstawicielkę środowiska polskich pedagogów, Lucynę Kicińską, koordynatorkę Telefonu Zaufania Dzieci i Młodzieży 116 111 z Fundacji Dajemy Dzieciom Siłę, Roberta Biedronia, samorządowca i działacza społecznego oraz mecenasa Piotra Schramma, adwokata oraz eksperta w dziedzinie rozwiązywania sporów.
„Hejt jest dziś najpowszechniejszą formą przemocy w Polsce i największym problemem polskich szkół. Z badań wynika, że niemal co drugi młody człowiek w naszym kraju stał się ofiarą hejtu, a co piąty przyznaje się do jego stosowania. Jednocześnie przemoc słowna przyczynia się nawet do połowy skutecznych prób samobójczych wśród dzieci i młodzieży, których liczba w Polsce stale rośnie i już jesteśmy pod tym względem na drugim miejscu w Europie. Walka z hejtem oznacza więc walkę o zdrowie i życie naszych dzieci” – powiedziała Dominika Kulczyk.
„Przeciwdziałanie hejtowi wśród młodych ludzi wymaga działania od nas, dorosłych. Musimy edukować dzieci i młodzież, uczyć szacunku i empatii, prostować szkodliwe wzorce z sieci i reagować zawsze, kiedy spotykamy się z przejawami cyberprzemocy” – podkreślała Lucyna Kicińska. Mecenas Piotr Schramm zaznaczył, że powinniśmy korzystać ze wszystkich dostępnych w prawie środków chroniących dzieci przed hejtem. „Nikt kto posuwa się do przemocy zarówno fizycznej, jak i słownej nie może się czuć bezkarny” – zaznaczył.
Gościem specjalnym wydarzenia była Catalina Escobar – działaczka społeczna i założycielka szkoły dla nieletnich matek Juanfe w Kolumbii. Podzieliła się ona swoimi doświadczeniami w przezwyciężaniu negatywnego odbioru społecznego w pracy z wykluczonymi. Przekazała również przydatne wskazówki na temat tego, skąd czerpać pewność siebie w działalności edukacyjnej.
fot. Kulczyk Foundation
Szkoła skorzysta na różnorodności i współpracy
Praktycznych informacji i wskazówek na temat skutecznych sposobów zapobiegania i ochrony przed hejtem w szkole udzielili zaproszeni eksperci.
O tym, że polska szkoła skorzysta na różnorodności, przekonywała Agata Patalas, nauczycielka i wykładowczyni Szkoły Edukacji PAFW i Uniwersytetu Warszawskiego. „Ważne dla nas nauczycieli jest, aby tak być z uczniami i naszymi kolegami/koleżankami w szkole, by móc akceptować i czerpać z różnorodności, współistnienia mniejszości w polskiej szkole – podkreślała.
„Ulegliśmy złudzeniu, że demokracja w szkole to łatwa i przyjemna rzecz, pozostająca w kontrze do autorytaryzmu systemu oświaty(…) Ale fałszywa demokracja w szkole może być fałszywym darem dla uczniów. Dziś zbieramy rezultaty zbyt płytkich szkolnych rozumowań z przeszłości. Empatia to zwykły sposób bycia razem w klasie” – zaznaczyła Agata Patalas. „Empatia jest sposobem na odzyskiwanie własnego głosu, a jej nauka programem eliminowania hejtu”.
Być świadomym to zareagować wtedy, gdy dzieje się źle. W przypadku hejtu i przemocy rówieśniczej powinniśmy szybko reagować. Ale jak mówiła ekspertka, nieraz trudno te złe zjawiska jednak dostrzec w szkole. Zwłaszcza jeśli nie chcemy ich dostrzec albo gdy nie zbudowaliśmy relacji z naszymi uczniami. Kluczowa jest dobra komunikacja w klasie.
Ale można zastanowić się tez nad samą instytucją szkoły. Warto przeanalizować sposób i styl zarządzania. Na „ćwiczenie podlegania i górowania”. Na „podwójne życie szkoły” z przemilczeniami i donosami. Jak przekonywała, w połączeniu z aurą rywalizacji – nie ma dobrego miejsca na empatię w szkole. Można zatem zadać pytanie: „Co dla zarządzających jest afirmowaną wartością?” – pytała Patalas.
O (nie)łatwej współpracy między rodzicami i nauczycielami mówiła Dorota Łoboda z Fundacji Rodzice Mają Głos. Przekonywała, że obie strony bywają zbyt radykalne w swoich ocenach. Jak dowód przytoczyła kilka wyników sond i badań. Wynikało z nich, że w ocenie nauczyciele rodzice są przede wszystkim roszczeniowi (73%), 15% obojętni, a tylko 7% zdaniem uczestników przyjaźnie nastawieni do szkoły. Z kolei z badań CBOS wynika, że nauczyciele w ocenie rodziców przede wszystkim mają wyższościową postawę wobec rodziców, a ponadto za długie urlopy i za dużo wolnego czasu. Choć rodzice zauważają przynajmniej, że nauczyciele mają trudny zawód i za mało zarabiają. Dialogu obu grup nie ułatwiają media, które wyolbrzymiają często problemy i podgrzewają emocje pisząc o rodzicach, że to „największa zmora nauczycieli”, a o nauczycielach, że się wyżywają na dzieciach.
Najlepiej pracę nauczycieli oceniają rodzice w klasach I-III szkoły podstawowej. Więcej przebywają z dziećmi, interesują się edukacją, więcej rozmawiają i spotykają się z nauczycielką. Później te relacje nieco słabną.
Dorota Łoboda mówiła, że warto zbudować w szkole dobrą Radę Rodziców. Można wypracować kilka dobrych praktyk, które będą służyły budowaniu lepszego klimatu i relacji. Należy m.in. zwrócić uwagę na sposób prowadzenia zebrań (ustawienia ławek, sposób prowadzenia rozmowy), odpowiednie komunikowanie się (sensowniejsze wykorzystanie dziennika elektronicznego, udostępnienie nawet telefonu lub maila), rozwiązywanie problemów uczniów najpierw z nauczycielem, potem ew. z mediacją przedstawiciela rady rodziców, a dopiero na końcu włączanie dyrektora szkoły, jeśli nic innego już nie działa. Bardzo pomocne są też wspólne warsztaty dla nauczycieli i rodziców.
W szkole zbyt często występuje przemoc w różnych odmianach i musimy zacząć się z tym mierzyć. „Nasz system z hejtem sobie nie radzi. To widać było przy ostatniej akcji Tęczowy Piątek. Marzy mi się szkoła, która będzie bardziej demokratyczna. W której wszyscy będą mieli równe, uczciwe prawa.” - mówiła Łoboda, zwracając uwagę na wychowawczą funkcję tej instytucji.
W dyskusji wzięli też udział Marta Mazurek, pełnomocniczka prezydenta Poznania ds. przeciwdziałania wykluczeniu, która zainicjował akcję zamalowywania hejtu na murach miasta oraz Roman Paszke, polski żeglarz i motywator. Konferencję poprowadziła Ewa Drzyzga.
„Jeżeli nie znajdziemy skutecznego sposobu na przeciwdziałanie hejtowi w polskiej szkole, jego ofiar będzie przybywać. Dlatego chcemy zjednoczyć środowisko nauczycieli w wysiłkach, aby ograniczyć skale tego zjawiska wśród młodych Polaków” – podsumowała konferencję Dominika Kulczyk.
fot. Kulczyk Foundation
***
Forum Eksperckie dla nauczycieli i wychowawców – coroczna, ogólnopolska konferencja integrująca środowisko pedagogów z całej Polski. Organizatorem jest Kulczyk Foundation, której przyświeca idea pomagania polskiej szkole w stawaniu się miejscem przyjaznym i rozwijającym w dzieciach empatię. Pierwsze dwie edycje wydarzenia poświęcone były nauce wartości podstawowych w wychowaniu dziecka. Tegoroczne III Forum Eksperckie zgromadziło niemal 500 nauczycieli z całego kraju pod hasłem „Hejt! Jak uczyć empatii w czasach nienawiści?” Było to pierwsze w Polsce w tej skali spotkanie środowiska pedagogów i ekspertów poświęcone wyłącznie rosnącemu problemowi przemocy słownej w szkole. Dyskusja koncentrowała się na tym, jak przeciwdziałać temu zjawisku, aby chronić przed nim dzieci oraz na tym, jak sami pedagodzy mogą się bronić przed hejtem, gdyż coraz częściej również oni występują w roli jego ofiar. Udział w konferencji jest bezpłatny. Relację z wydarzenia można zobaczyć w internecie na profilu Kulczyk Foundation na Facebooku i YouTube.
Dominika Kulczyk – jedyny polski filantrop, który poprzez osobiste zaangażowanie realizuje programy pomocowe na całym świecie. Międzynarodowy działacz humanitarny, globalny inwestor odpowiedzialny społecznie, właściciel grupy firm działających w oparciu o najwyższe standardy etyczne. Twórca cyklu edukacyjnych filmów dokumentalnych o tematyce społecznej, reporter, najbogatsza Polka oraz Kawaler Orderu Uśmiechu.
Kulczyk Foundation – działająca w Polsce i na świecie rodzinna organizacja pomocowa, która we współpracy z lokalnymi partnerami edukuje oraz pomaga w rozwiązywaniu problemów ludzi, trwale zmieniając świat. Fundacja została założona w 2013 r. Fundatorami są Grażyna Kulczyk, dr Jan Kulczyk oraz Dominika Kulczyk, która od początku kieruje pracami fundacji. Od początku swojej działalności Kulczyk Foundation zrealizowała ponad 200 projektów w 58 krajach świata – najwięcej w Polsce. Obok projektów pomocowych filarem działalności Kulczyk Foundation jest edukacja. Fundacja specjalizuje się w propagowaniu wartości i postaw opartych na zrozumieniu drugiego człowieka, współczuciu i aktywnym uczestnictwie we wspólnocie. Wspiera w tym zadaniu pedagogów w całym kraju.
Telefon Zaufania Dzieci i Młodzieży 116 111 – specjalna linia telefoniczna zapewniająca młodym ludziom anonimową i bezpłatną pomoc psychologiczną oraz wsparcie w trudnych chwilach. 6 listopada br. minęło dokładnie 10 lat jej uruchomienia. W tym czasie konsultanci numeru 116 111 odebrali 1 160 000 połączeń i 55 000 wiadomości online oraz 1 200 razy interweniowali w sytuacjach bezpośredniego zagrożenia życia lub zdrowia. Telefon prowadzi Fundacja Dajemy Dzieciom Siłę przy wsparciu partnerów. Należy do nich Kulczyk Foundation, która finansuje funkcjonowanie nocnych dyżurów konsultantów od godz. 20:00 do godz. 2:00. Tylko w pierwszych dziewięciu miesiącach 2018 roku konsultanci numeru 116 111 odebrali w godzinach nocnych ponad 20 tys. połączeń i prawie 3,8 tys. wiadomości od szukających pomocy młodych ludzi – to prawie 30 proc. wszystkich kontaktów. W efekcie podjęto 267 interwencji, z czego 132 razy uruchamiano działania na rzecz ochrony zdrowia i życia osób kontaktujących się̨ z podczas nocnych dyżurów infolinii. Na utrzymanie nocnych dyżurów Telefonu 116 111 przeznaczony jest 100% dochodu ze sprzedaży wydawanej przez Kulczyk Foundation książeczki z audiobookiem „Mądre bajki z całego świata”.
„Efekt Domina” materiały dla nauczycieli – multimedialne scenariusze lekcji bazujące na materiałach serialu dokumentalnego „Efekt Domina”. Ich celem jest wsparcie nauczycieli w nauce dzieci i młodzieży postawy empatycznej. Są wydawane i opracowywane przez Kulczyk Foundation we współpracy z ekspertami w dziedzinie edukacji od 2015 r. Do tej pory skorzystało z nich ok. 10 tysięcy polskich nauczycieli i wychowawców w ponad 3 tys. szkół w całym kraju. W roku szkolnym 2018/19 do rąk pedagogów trafiło pięć zeszytów zawierających od 8 do 10 scenariuszy lekcji dostosowanych do różnych grup wiekowych. Uzupełnieniem każdego z nich są atrakcyjne materiały multimedialne: dla najmłodszych są to audiobooki z „Mądrymi bajkami z całego świata” czytanymi m.in. przez Kubę Błaszczykowskiego czy Maję Ostaszewską, natomiast dla młodzieży fragmenty serialu dokumentalnego „Efekt Domina”, który przedstawia problemy ludzi na całym świecie i sposoby na udzielenie im skutecznej pomocy.
