45-minutowa lekcja, przerwa, następnie kolejna lekcja, i tak do popołudnia. Biologia, język obcy, matematyka, historia… Oto jak praktykujemy naukę w liceum. Ale czy tak jest wszędzie? Wcale tak być nie musi! Prezentujemy dziś historię, zasady i doświadczenia australijskiej szkoły o profilu matematyczno-przyrodniczym: Australian Science and Mathematics School.
Australian Science and Mathematics School w Adelaide w południowej Australii jest nietypowym liceum o profilu matematyczno-fizycznym, powstałym przy The Flinders University of South Australia. Nie ma w nim dzwonków, 45-minutowych lekcji ani mundurków. Te wszystkie elementy tradycyjnej szkoły, które nam wydają się nieodzowne, okazują się niedopasowane do potrzeb nastolatków. Zamiast zachęcać do nauki i uczyć odpowiedzialności, zniechęcają. Zamiast pobudzać kreatywność, zabijają ją.
System nauczania w ASMS został stworzony w oparciu o obecny stan wiedzy na temat rozwoju mózgu, a zwłaszcza kory przedczołowej, u nastolatków. Przede wszystkim, w korze przedczołowej zwiększa się produkcja mieliny, która izoluje włókna nerwowe i usprawnia przewodzenie impulsów nerwowych. Ponadto, w mózgach nastolatków następuje proces utraty synaps, czyli połączeń między komórkami nerwowymi. Jest to niezbędne do usprawnienia funkcji mózgu oraz uczynienia ich szybszymi i zdecydowanymi.
Powyższe zmiany mają ogromny wpływ na to, jak działa mózg nastolatków i jakich bodźców potrzebuje. Po pierwsze, nastolatki rozwijają umiejętność abstrakcyjnego myślenia oraz zrozumienia funkcjonowania skomplikowanych systemów. Co więcej, potrafią stawiać sobie złożone cele i dążyć do nich. Dlatego też szesnasto- czy siedemnastolatki mają potrzebę poznawania interesujących ich zagadnień w sposób dogłębny. Ponadto, zmiany zachodzące w mózgu motywują nastolatków do zadawania pytań na temat swojej własnej tożsamości i znaczenia rzeczy. Stąd tak ważny jest dla nich kontakt z rówieśnikami.
Dzięki warunkom, jakie zostały stworzone w szkole, uczniowie ASMS mogą w pełni wykorzystać drzemiący w nich potencjał. Zajęcia dla klasy pierwszej i drugiej odbywają się wspólnie, a o podziale na grupy decyduje stopień zaawansowania uczniów, a nie wiek. Lekcja, prowadzona przez czterech lub pięciu nauczycieli, trwa 100 minut i zaczyna się w grupie około 90 osób. Tam omawiane są ogólne zagadnienia przewidziane na dany dzień, po czym uczniowie dzielą się na małe grupki, w których samodzielnie pogłębiają dany temat.
Plan zajęć jest interdyscyplinarny: nauczyciele omawiają tematy z pogranicza wielu dziedzin, zadają pytania, na które czasem nie ma jednoznacznej odpowiedzi. Czy wszechświat jest instrumentem, wygrywającym harmonijne melodie, czy też rozstrojoną maszyną? Co sądzić o decyzji prezydenta Busha, w której wycofał dotacje państwowe dla badań na komórkach macierzystych? Na innych zajęciach uczniowie mogą usłyszeć: „Dziś poznacie nowy dział matematyki. Oto podstawowe informacje i pytania pomocnicze. Zabierajcie się do pracy.”
Kiedy nastolatki zaznajomią się już z danym zagadnieniem podczas lekcji, uczą się, jak zastosować zdobytą właśnie wiedzę do rozwiązywania rzeczywistych problemów. Po zajęciach z geometrii zastanawiają się, jak zbudować studnię na czystą wodę w Afryce. Dla szesnasto- i siedemnastolatków nastolatków to niezwykle ważne, ponieważ ich mózg jest przystosowany do zrozumienia zależności i funkcjonowania systemów. Program nauczania w ASMS stymuluje młodych ludzi, pobudza ich inteligencję i kreatywność. Ponadto, jest wyrazem zaufania w możliwości poznawcze nastolatków i ich potencjał, dzięki któremu mogą zmienić świat.
Co więcej, w Australian Science and Mathematics School bardzo dużą wagę przykłada się do rozwijania umiejętności interpersonalnych nastolatków. Budynek, w którym mieści się szkoła, sprzyja komunikowaniu się uczniów. Otwarte przestrzenie, duże pomieszczenia wypełnione naturalnym światłem i wysokie sufity dają poczucie wolności. Nie brakuje też zakamarków ze stolikami, czerwonymi krzesłami i kanapami, w których nastolatki swobodnie rozmawiają i podejmują grupowe decyzje. Każdy uczeń ma swoją lśniącą pomarańczową szafkę (na kółkach!) – niektóre zostały złączone i tworzą długie, wesołe, pomarańczowe ściany.
Rosnąca z roku na rok liczba uczniów najlepiej świadczy o sukcesie. W 2007 roku naukę w Australian Science and Mathematics School rozpoczęło około 250 nastolatków, obecnie jest ich już 300. Kryterium przyjęcia do szkoły jest zainteresowanie matematyką i naukami przyrodniczymi, chociaż poziom wiedzy i umiejętności uczniów w tych dziedzinach bywa różny. Co istotne, nie tylko od nastolatków uczących się w ASMS wymaga się innowacyjności - każdy z nauczycieli pracujących w szkole ma obowiązek prowadzenia własnych badań naukowych.
(Źródło: thestar.com, opr. red.)
