Dysleksja to nie choroba, którą można wyleczyć. Dyslektykiem jest się na całe życie. Dlatego tak ważne jest dla nauczyciela, aby dobrać odpowiednie metody i formy pracy, które ułatwią uczniom z dysleksją zdobywanie wiedzy i rozwijanie umiejętności.
O tym z jakimi trudnościami borykają się uczniowie z dysleksją, co jest przyczyną ich problemów z czytaniem i pisaniem oraz jak widzą litery pisałyśmy już wcześniej (zobacz). Tym razem będzie więcej pod kątem zajęć przedmiotowych.
Najczęstsze trudności osób z dysleksją na poszczególnych przedmiotach:
- Trudności w czytaniu, pisaniu, liczeniu, rozumieniu i przetwarzaniu informacji.
- Trudności w nauce języka polskiego i języków obcych: trudności w zapamiętywaniu i używaniu nowego słownictwa, powolność w uczeniu się rymów, piosenek i wierszy, niezrozumienie poleceń prostych i sekwencji poleceń, nieumiejętność literowania, sylabizowania, nieumiejętność przekładania dźwięku na symbol graficzny i odwrotnie, problemy gramatyczne (słowotwórstwo, składnia, szyk wyrazów w zdaniu), „zjadanie” liter, niekończenie słów i zdań, nierozróżnianie słów, problemy z rozumieniem tekstu czytanego i wypowiedzi ustnej, problemy z rozumieniem tekstu słyszanego, trudności w organizacji wypowiedzi ustnej i pisemnej, trudności z wymową, wolne tempo pisania i czytania, trudności z przetwarzaniem tekstu, błędy ortograficzne i gramatyczne.
- Matematyka: trudności z opanowaniem tabliczki mnożenia, trudności z nazywaniem i pisaniem cyfr, liczb, błędny w słownym zapisie liczb, mylenie liczb, opuszczanie i mylenie cyfr przy zapisywaniu i przenoszeniu, brak zdolności czytania symboli matematycznych, kłopoty z porównywaniem figur geometrycznych i ich cech: położenia, proporcji, wielkości, odległości, wysokości, zaburzone widzenie przestrzenne, trudności z analizą wykresów, tabel, danych, trudności z kreśleniem i konstruowanie figur, błędne określanie stron i kierunków.
- Geografia: zaburzona orientacja na mapie, w przestrzeni, trudności w rozumieniu poleceń, nowych słów, definicji i wykresów.
- Chemia: trudności z zapamiętaniem symboli, z poprawnym zapisem nazw pierwiastków, trudności z zapisywaniem i przetwarzaniem wzorów chemicznych, trudności z rozumieniem poleceń i abstrakcyjnych sformułowań.
- Historia: uczniowie mają trudności z chronologią wydarzeń, zapamiętywaniem i zapisywaniem dat, z myśleniem przyczynowo- skutkowym.
- Biologia: trudności ze złożonym, abstrakcyjnym, trudnym nazewnictwem. Ograniczone możliwości w zakresie samodzielnego wykonywania praktycznych aktywności na podstawie instrukcji lub opisu.
- Wychowanie Fizyczne: (np. wolne tempo wykonywania czynności manualnych, nieudolność w grach zręcznościowych, zaburzona sfera motoryki dużej i małej. Trudności w rzucaniu, chwytaniu, koordynacji wzrokowo- ruchowej.
- Plastyka/ technika: bardzo często tworzą prymitywny, niedokończony rysunek, widoczne grube, mocne i niepewne linie. Rysunki mało precyzyjne, dosokładne, zawierają mało szczegółów. Potrzebują szczegółowych instrukcji werbalnych, wizualnych i stałej podpowiedzi.
Jak zatem możemy pomóc nadzym uczniom z dysleksją rozwojową? Jak sprawić by nauka stała się przygodą i dawała poczucie sukcesu i sprawstwa, a nie była powodem bólu brzucha, obniżonego nastroju czy wyuczonej bezradności?
Dzieci z dysleksją rozwojową powinny mieć takie szanse edukacyjne jak ich koledzy i koleżanki. Działania, które w związku z tym podejmiemy, mają :
- wzmocnić poczucie własnej wartości,
- pomóc zniwelować dysfunkcje utrudniające uczenie się,
- rozpoznać mocne strony ucznia, które pomogą skompensować niżej funkcjonujące obszary,
- zapobiec zaburzeniom sfery emocjonalno- motywacyjnej,
- zachęcać do systematycznej pracy, bieżących ćwiczeń w pisaniu, czytaniu, przetwarzaniu informacji i tekstu
- ułatwić realizację celów edukacyjnych.
W związku z tym każde dziecko z dysleksją rozwojową musi mieć zapewnione dostosowanie wymagań edukacyjnych na każdym przedmiocie w zakresie stosowanych metod, form pracy, środków dydaktycznych, pomocy, sprzętu edukacyjnego, z którego korzysta, ale także w obszarze sprawdzanie wiedzy i umięjętności ucznia i w zakresie organizacji procesu nauczania, w tym przestrzeni szkolnej.
Więcej o dostosowaniach wymagań edukacyjnych przeczytacie tutaj.
Jakie stosować zasady pracy, metody, kryteria oceniania i jakich narzędzi używać?
- angażuj wszystkie zmysły ucznia, stosuj metodę polisensorycznego poznawania świata i uczenia się,
- bazuj na praktycznym działaniu,
- nowe treści wspomagaj wizualizacją, obrazami, modelami,
- pozwalaj pracować na konkretach,
- daj możliwość korzystania na lekcji ze słownika ortograficznego,
- wykorzystuj fiszki wyrazowe i liczbowe w procesie zapamiętywania obrazu liczby, litery, wyrazu,
- wybierz odpowiednią czcionkę do przygotowywania notatek, tekstów źródłowych, testów itd,
- oceniaj za wiedzę i treści merytoryczne na sprawdzianach i kartkówkach, a nie za błędy ortograficzne czy gramatyczne,
- oprócz pomocy tekstowych stosuj pomoce wizualne i werbalne,
- nie odpytuj wyrywkowo bez uprzedzenia,
- daj więcej czasu na przygotowanie odpowiedzi,
- pozwól na poznawanie lektur poprzez audiobooki,
- wdrażaj do rysowania notatek graficznych,
- wykorzystuj mapy myśli,
- podkreślaj ważne treści, hasła do zapamiętania flamastrami,
- dziel zadania na etapy,
- pozwalaj na stosowanie wklejek na z ważnymi informacjami zamiast pisania długich notatek,
- stosuj plany aktywności, instrukcje i organizery,
- ćwicz pisanie na bazie szablonów,
przygotuj teksty z lukami, - ćwicz czytanie i nazywanie liczb wspak, niech uczeń tworzy węże liczbowe, piramidy liczbowe itd.
- pozwalaj na korzystanie z liczydła i kalkulatora w skrajnych przypadkach,
- sprawdzaj przyrost wiedzy za pomocą wypowiedzi ustnych, praktycznego działania, testów jednokrotnego wyboru, zadań z lukami,
- daj więcej czasu na odpowiedź,
- pozwalaj na etykiety z wyrazami z trudnościami ortograficznymi, z których uczeń może skorzystać,
- doceniaj wkład pracy,
- oceniaj za tok myślenia, a nie za sam wynik zadania,
- stosuj zabawy z rymami,
- wykorzystuj wyliczanki i zabawy z liczbami,
- stosuj krótkie, konkretne polecenia i dać uczniowi czas na ich przetworzenie, ewentualnie sprawdzić zrozumienie,
- uczeń z dysleksją powinien używać ścieralnego długopisu, aby mógł poprawiać błędy,
- nie należy prosić o głośne czytanie, podchodzenie do tablicy, literowanie słów,
- nie należy oceniać pisowni, charakteru pisma,
- w niektórych tylko przypadkach sprawdzi się wydłużanie czasu na wykonanie zadania( większość uczniów krótko skupia uwagę na zadaniu, szybko się męczy, stąd to dostosowanie może się nie sprawdzić),
- wzmacniaj, nagradzaj, chwal nawet za małe postępy.
Uzupełnieniem podstawowych aktywności i działań będą z pewnością różnego typu ćwiczenia:
- usprawniające analizator wzrokowy,
- usprawniające analizator słuchowy,
- redukujące zaburzenia lateralizacji i orientacji w przestrzeni,
- koordynacji wzrokowo-ruchowej i zdolności grafomotorycznych,
- na czytanie ze zrozumieniem,
- ortograficzne.
Pomocne w nauczaniu będą z pewnością:
- karty do gry,
- karty dobble,
- fiszki,
- gry planszowe,
- plansze spinnerowe,
- kostki opowieści,
- sygnalizatory,
- generatory karty pracy,
- narzędzia TIK.
Notka o autorkach: Zyta Czechowska i Jolanta Majkowska - nauczycielki w Zespole Szkół Specjalnych w Kowanówku. Członkinie grupy SuperbelfrzyMini i SuperbelfrzyRP. Autorki bloga specjalni.pl. Entuzjastki nowoczesnych technologii i kreatywnych pomocy dydaktycznych. Wdrażają elementy programowania w szkolnictwie specjalnym. Autorki projektu sieci współpracy nauczycieli, prowadzące Rady Szkoleniowe i warsztaty dla nauczycieli. Za szczególne osiągnięcia edukacyjno-wychowawcze otrzymały w 2017 r. Nagrodę Ministra Edukacji Narodowej. Zyta Czechowska otrzymała tytuł Nauczyciela Roku 2019 w konkursie Głosu Nauczycielskiego. Niniejszy artykuł ukazał się w blogu Superbelfrzy.edu.pl. Licencja CC-BY-SA.
