Co sprawia, że aż chce się nam właśnie tu uczyć?

Nie ma oczywiście jednoznacznej odpowiedzi na tak postawione pytanie. Można znaleźć wiele podejść i prób odpowiedzi. Poniżej przedstawiam kilka propozycji. Każda z nich ma swoją wartość i zwraca uwagę na inne czynniki. Czy to zbyt idealne podejście? Nie ma takich szkół w Polsce, w których uczniom aż chce się uczyć? A może przeciwnie – jest ich dużo?

Oto charakterystyka dobrego środowiska uczenia się według Terrego Heick’a z Te@chThought [1]:

1. Uczniowie zadają pytania – zadają dobre pytania.
2. Pytania zadawane przez uczniów są ważniejsze od odpowiedzi.
3. Pomysły pochodzą z różnych źródeł.
4. Istnieją zróżnicowane modele uczenia się, w zależności od potrzeb (wykład, praca w grupie, e-learning, odwrócona klasa, itp.).
5. Uczenie się możliwe jest także poza klasą, w sieci (uczenie się podąża zatem za uczniem zmieniającym przestrzeń edukacji).
6. Uczenie się jest indywidualizowane w oparciu o różnorodne kryteria.
7. Ocenianie jest ciągłe, autentyczne, transparentne i nigdy nie karzące.
8. Kryteria osiągnięcia sukcesu są jasno określone i transparentne.
9. Metody i praktyki uczenia się podlegają ciągłemu modelowaniu (w wyniku obserwacji osoby uczące same podejmują próby zmiany).
10. Jest wiele okazji do podejmowania praktycznych działań.

Z kolei Phyllis Grummon z Educause o efektywnym, dobrym środowisku uczenia się mówi, że powinno być[2]:

1. Adaptacyjne: przestrzeń, która wspiera osoby, ich aktywności i zmiany różnych stylów uczenia (się);
2. Prospołeczne: wspierające współpracę, interakcję i zaangażowanie;
3. Zdrowe: promujące bezpieczeństwo i dobre samopoczucie uczniów i nauczycieli;
4. Samowystarczalne: bezpieczne dla środowiska;
5. Bogate w zasoby: sprzyjające długoterminowej efektywności i użyciu zasobów;
6. Stymulujące: angażujące ludzi i sprzyjające kreatywnemu myśleniu

JISC, znana brytyjska organizacja zajmująca się nowoczesną edukacją definiuje dobre środowisko uczenia się jako przestrzeń, która powinna motywować uczących się i promować uczenie się jako aktywność, wspierać współpracę formalną i nieformalną, zapewniać spersonalizowane i inkluzywne środowisko. Cechy tego środowiska są następujące[3]:

1. Elastyczne – w którym możliwe jest stosowanie pedagogiki tradycyjnej i innowacyjnej;
2. Ponadczasowe – umożliwiające realokację i rekonfigurację elementów przestrzeni;
3. Odważne – sięgające dalej niż sprawdzone i przetestowane technologie i pedagogiki;
4. Kreatywne – energetyczne i inspirujące uczących się i nauczycieli;
5. Wspierające – pozwalające rozwinąć potencjał wszystkim uczącym się;
6. Przedsiębiorcze – pozwalające wykorzystać przestrzeń do różnych celów w zależności od potrzeb.

Z kolei według National Learning Infrastructure Initatives, porozumienia organizacji amerykańskich zainteresowanych tworzeniem odpowiednich warunków nauki dla studentów – jest to przestrzeń zaprojektowana wokół i pod kątem potrzeb ludzi, w której proces uczenia się jest pojmowany jako aktywny, kolaboratywny i społeczny. Jest to zatem środowisko:

1. Wspierające wiele różnych form uczenia się;
2. Dające możliwość łączenia się wewnątrz i na zewnątrz (sieć);
3. Elastyczne;
4. Wykorzystujące technologię informacyjną;
5. Zaprojektowane dla komfortu, bezpieczeństwa i funkcjonalności;
6. Odzwierciedlające wartości instytucjonalne (szkoły).

Poszukiwanie odpowiedzi na pytanie, co czyni dane środowisko uczenia się efektywnym jest bardzo ważne. Ostatecznie zależy nam na tym, aby uczniowie jak najlepiej wykorzystali czas nauki w szkole i nabywali tu wiedzę i umiejętności, które będą ich wzbogacać i rozwijać. Chcemy, aby uczniowie byli zmotywowani do uczenia się, adaptowali się łatwo do różnych warunków, mieli zaufanie do siebie i byli osobami samodzielnymi i niezależnymi. W dużej mierze może do tego przyczynić się środowisko, w którym się uczą. Musimy o tym pamiętać organizując (stwarzając warunki) naukę w szkołach.

Źródła:

[1] 10 Characteristics Of A Highly Effective Learning Environment, Terry Heick, Te@chThought, 2014.
[2] Best Practice in Learning Space Design: Engaging Learners, Phyllis Grummon, Educause, 2009
[3] Designing Spaces for Effective Learning A guide to 21st century learning space design, Higher Education Funding Council for England (HEFCE) on behalf of JISC, 2006.
[4] Leading the Transition from Classroom to Learning Space, The National Learning Infrastructure Institute White Paper, 2004.

(Notka o autorze: Marcin Polak jest twórcą i redaktorem naczelnym Edunews.pl, zajmuje się edukacją i komunikacją społeczną, realizując projekty społeczne i komercyjne o zasięgu ogólnopolskim i międzynarodowym. Jest również członkiem grupy Superbelfrzy RP).