Sidebar

05
Pn, Maj

Geny i edukacja

fot. Fotolia.com

Typografia
  • Smaller Small Medium Big Bigger
  • Default Helvetica Segoe Georgia Times

Genetyka jest dziś ważna i modna. Badania genetyczne i neurobiologiczne różnych naukowców przekonują, że rozwojowe szanse człowieka w dużym stopniu determinuje genotyp. Wiele poglądów i naukowych badań z pedagogiki, dydaktyki i psychologii, ignoruje lub lekceważy współczesny stan wiedzy z genetyki człowieka i neurobiologii. Kto powinien rozumieć genetyczne uwarunkowania naszego rozwoju?

Co wyjaśnia genetyka?

Genetyka jest biologiczną nauką o zmienności i dziedziczności żywych organizmów, w tym człowieka. Wielu uważa, że jest ona jedną z najciekawszych, ale i trudniejszych nauk biologicznych. Była moją ulubioną dziedziną podczas studiów. Z pewnością jednak warto poznać i zrozumieć, jak przekazywane są cechy rodziców na potomstwo? A właściwie nie tyle cechy, lecz struktury z informacyjnym materiałem genetycznym.

Główny błąd, który popełnia się tutaj to mówienie, że dziedziczymy po rodzicach cechy. A dostajemy od nich genomy z genami. Jeden w plemniku od ojca, a drugi genom od matki w komórce jajowej. Warto znać także odpowiedź na pytanie: dlaczego organizmy są plastyczne, zmienne, czyli dlaczego potomstwo jest podobne do swoich rodziców, a jednocześnie (i przede wszystkim) ma swoje cechy swoiste, indywidualne i oryginalne?

Co determinuje nasz rozwój?

Genetyczne i neurobiologiczne badania różnych naukowców przekonują, że rozwojowe szanse człowieka w dużym stopniu determinuje genotyp. Wśród polskich uczonych raczej dominuje pogląd, że około 50% szans rozwojowych jednostki tkwi w genach. Natomiast w USA są tacy humanistyczni psychologowie, którzy twierdzą, że aż 80% tych szans człowieka jest zależna od naszego genotypu. To bardzo wiele.

Głównym więc pytaniem jest: co z tego wynika dla nauk o edukacji i samej szkolnej praktyki? Niestety prawdą jest – twierdzą autorzy ciekawej książki pt. "Geny i edukacja", że wiele poglądów i naukowych badań z pedagogiki, dydaktyki i psychologii rozwojowej dziecka, ignoruje lub zupełnie lekceważy współczesny stan wiedzy z genetyki człowieka i neurobiologii [Asbury, Plomin 2015].

Czym jest zmienność i dziedziczność?

Genetyka to biologiczna nauka o zmienności i dziedziczności organizmów. Jak wiele innych samodzielnych dyscyplin, wypracowała specyficzny, swoisty język, którym opisuje te zjawiska. Podstawowym pojęciem jest dziedziczność jako przekazywanie materiału genetycznego potomstwu (cech) oraz zmienność organizmów.

Główną cechą żywych organizmów jest zmienność. Jest to obserwowalny w przyrodzie fakt, że potomstwo jest podobne do swoich rodziców, ale jest odchylone od tego rodzicielskiego typu. Stad każdy organizm, w tym człowiek jest inny.

Jak zrozumieć mechanizmy genetyki?

Genetyczny język jest swoisty. Do podstawowych pojęć należą: allel, diplont (diploid), DNA, fenotyp, gen, genom, genotyp, haplont (haploid), heterozygota, homozygota, replikacja DNA, kwas RNA, transkrypcja, translacja - i wiele innych. Trzeba je oczywiście poznać, aby zrozumieć genetyczne procesy i zjawiska.

Geny determinują wystąpienie wielu naszych cech wrodzonych oraz nabytych przed urodzeniem w łonie matki i po urodzeniu. Gen jest podstawową jednostką dziedziczenia i genetyki. Jest to odcinek DNA kodujący 1 łańcuch polipeptydowy lub 1 rodzaj RNA. Jest informacją zawartą w genetycznym materiale organizmu, czyli DNA, który w zasadzie znajduje się w jądrach komórkowych.

Jakie są różnice między osobnikami?

Genetyka wskazuje różnice między osobnikami, w tym także tych o różnej płci. Różnice między kobietami i mężczyznami są bardzo znaczące, a domaganie się równościowej edukacji jest czymś nienaturalnym i szkodliwym. Wiadomo przecież, że dziewczynki i chłopcy tak bardzo się różnią, że coraz częściej lekarze, psychologowie i pedagodzy zastanawiają się nad sensem istnienia szkół koedukacyjnych. Dlaczego współczesny system edukacji krzywdzi chłopców? Skąd coraz większa popularność szkół żeńskich i męskich?

Generalnie więc można powiedzieć, że ludzie różnych płci różnią się bardzo. Natomiast część psychologów, bazując na dość powierzchownych wiadomościach o rozwoju człowieka, lansuje pogląd, że kobiety i mężczyźni różnią się nieznacznie. Są takie ruchy i kierunki myślenia, które twierdzą, że nie ma istotnych różnic między osobami różnej płci. Otóż zasadnicze różnice są poważne i to wielkie. Problem leży w wartościowaniu istotności tych cech. Z wielu względów warto rozumieć te różnice.

 

(Notka o autorze: dr Julian Piotr Sawiński, nauczyciel konsultant Centrum Edukacji Nauczycieli w Koszalinie, członek zespołu e-Redakcji Edunews.pl)

Notka o publikacji:

"Geny i edukacja", Kathryn Asbury, Robert Plomin, Wydawnictwo Naukowe PWN, 2015

 

 

Komentarze (2)
This comment was minimized by the moderator on the site
Niestety Autor artykułu również ignoruje wiele ważnych kwestii. W tej chwili już nie tyle o genetyce się mówi, co dodaje się niezwykle istotne kwestie epigenetyczne. A poza tym już wiadomo, że nie ma prostego podziału na dziewczęta i chłopców, bo...
Niestety Autor artykułu również ignoruje wiele ważnych kwestii. W tej chwili już nie tyle o genetyce się mówi, co dodaje się niezwykle istotne kwestie epigenetyczne. A poza tym już wiadomo, że nie ma prostego podziału na dziewczęta i chłopców, bo są dziewczęta-dziewczęce i dziewczęta-chłopięce oraz chłopcy-chłopięcy i chłopcy-dziewczęcy.... Ile szkół w takim razie trzeba by było stworzyć? Takie rozdzielanie ze względu na zdolności, predyspozycje, umiejętności nie służy rozwijaniu współpracy, do której potrzebni są ludzie o różnym potencjale. A w dzisiejszym świecie działanie w pojedynkę raczej nie gwarantuje sukcesu. Zamiast pytać, dlaczego system edukacji krzywdzi chłopców/dziewczęta, pytajmy: dlaczego w ogóle krzywdzi? Co zrobić, żeby uczniowie i uczennice potrafili korzystać z różnic i wzajemnie się wzbogacać, zamiast na siłę ujednolicać. Najpierw podział ze względu na wiek, ze względu na sprawność, teraz ze względu na płeć, potem ze względu na..... Tylko po co? Każdy jest inny i ostatecznie przyjdzie wszystkim żyć w zróżnicowanym społeczeństwie. Postuluję uwalnianie szkoły od sztucznych podziałów!
More
iks
This comment was minimized by the moderator on the site
Niedawno miałem okazję przeczytać tę książkę i uważam osobiście że jest bardzo dobra. Jeden z autorów jest autorytetem w kwestii genetyki zachowania wiec z dużym zainteresowaniem przyjrzałem się wynikom badań i konkluzjom na ich temat. Nie ze...
Niedawno miałem okazję przeczytać tę książkę i uważam osobiście że jest bardzo dobra. Jeden z autorów jest autorytetem w kwestii genetyki zachowania wiec z dużym zainteresowaniem przyjrzałem się wynikom badań i konkluzjom na ich temat. Nie ze wszystkim trzeba a może nawet nienależy się zgadzać (że odniosę się do wcześniejszego komentarza) jednak na pewno warto zwrócić na nie uwagę. To jest raczej pytanie czego chcemy i jak to planujemy osiągnąć. Czy na pewno chcemy zwiększenia "wyników edukacyjnych" kosztem socjalizacji i segregacji? A może w szkołach jest za mało nauczycieli (mężczyzn), że nawiąże do ostatniej książki Zimbardo? Genetyka zachowania ma ten problem, że koreluje dwa przeciwlegle brzegi skali/organizacji życia: geny i zachowanie. Nie zawsze związek miedzy nimi jest jednoznaczny a korelacją, i często mylona jest ze związkiem przyczynowo-skutkowym (lub zastępowana dla wygody). W wypadku tych badań epigenetyczna jest tym elementem, który wprowadza właśnie zmienność a te badania skupia się na tym co jest stałe czyli na genomie i poszukują punktów zbieżnych stad bardzo duże grupy i badania na bliźniętach. Dlatego tez wyniki mówią w jakim stopniu dany efekt jest związany z odziedziczalnością/genotypem (np 30%, reszta to właśnie nasza ogromna zamienność pozagenetyczną czyli np. epigenetyka). Mimo to uważam ze warto przeczytać te książkę gdyż badania te często podważają nasze intuicyjne przekonania co do czynników które wpływają na edukacje czy metod edukacyjnych i ich efektów. I z tego co wiem jest to chyba obecnie jedyna książka w języku polskim opisująca to zagadnienie. Idąc jeszcze dalej mogę tylko gorąco polecić świetną książkę, która ma już swoje lata, ale moim zdaniem nadal jest mało znana i niedoceniania czyli Geny czy wychowanie J. Harris.
More
JacekF
Nie ma tu jeszcze żadnych komentarzy
Skomentuj
Piszesz jako gość
×
😀 🧑🏻 ❤️ 🍀 🍌 💡 ✈️
No Emojis found
😀😃😄😁😆😅🤣😂🙂🙃😉😊😇🥰😍🤩😘😗😚😙😋😛😜🤪😝🤑🤗🤭🤫🤔🤐🤨😐😑😶😏😒🙄😬🤥😌😔😪🤤😴😷🤒🤕🤢🤮🤧🥵🥶🥴😵🤯🤠🥳😎🤓🧐😕😟🙁☹️😮😯😲😳🥺😦😧😨😰😥😢😭😱😖😣😞😓😩😫🥱😤😡😠🤬😈👿💀☠️💩🤡👹👺👻👽👾🤖😺😸😹😻😼😽🙀😿😾🙈🙉🙊
👋🤚🖐️🖖👌🤏✌️🤞🤟🤘🤙👈👉👆🖕👇☝️👍👎👊🤛🤜👏🙌👐🤲🤝🙏✍️💅🤳💪🦾🦿🦵🦶👂🦻👃🧠🦷🦴👀👁️👅👄👶🧒👦👧🧑👱👨🧔👨‍🦰👨‍🦱👨‍🦳👨‍🦲👩👩‍🦰🧑‍🦰👩‍🦱🧑‍🦱👩‍🦳🧑‍🦳👩‍🦲🧑‍🦲👱‍♀️👱‍♂️🧓👴👵🙍🙍‍♂️🙍‍♀️🙎🙎‍♂️🙎‍♀️🙅🙅‍♂️🙅‍♀️🙆🙆‍♂️🙆‍♀️💁💁‍♂️💁‍♀️🙋🙋‍♂️🙋‍♀️🧏🧏‍♂️🧏‍♀️🙇🙇‍♂️🙇‍♀️🤦🤦‍♂️🤦‍♀️🤷🤷‍♂️🤷‍♀️🧑‍⚕️👨‍⚕️👩‍⚕️🧑‍🎓👨‍🎓👩‍🎓🧑‍🏫👨‍🏫👩‍🏫🧑‍⚖️👨‍⚖️👩‍⚖️🧑‍🌾👨‍🌾👩‍🌾🧑‍🍳👨‍🍳👩‍🍳🧑‍🔧👨‍🔧👩‍🔧🧑‍🏭👨‍🏭👩‍🏭🧑‍💼👨‍💼👩‍💼🧑‍🔬👨‍🔬👩‍🔬🧑‍💻👨‍💻👩‍💻🧑‍🎤👨‍🎤👩‍🎤🧑‍🎨👨‍🎨👩‍🎨🧑‍✈️👨‍✈️👩‍✈️🧑‍🚀👨‍🚀👩‍🚀🧑‍🚒👨‍🚒👩‍🚒👮👮‍♂️👮‍♀️🕵️🕵️‍♂️🕵️‍♀️💂💂‍♂️💂‍♀️👷👷‍♂️👷‍♀️🤴👸👳👳‍♂️👳‍♀️👲🧕🤵🤵‍♂️🤵‍♀️👰👰‍♂️👰‍♀️🤰🤱👩‍🍼👨‍🍼🧑‍🍼👼🎅🤶🧑‍🎄🦸🦸‍♂️🦸‍♀️🦹🦹‍♂️🦹‍♀️🧙🧙‍♂️🧙‍♀️🧚🧚‍♂️🧚‍♀️🧛🧛‍♂️🧛‍♀️🧜🧜‍♂️🧜‍♀️🧝🧝‍♂️🧝‍♀️🧞🧞‍♂️🧞‍♀️🧟🧟‍♂️🧟‍♀️💆💆‍♂️💆‍♀️💇💇‍♂️💇‍♀️🚶🚶‍♂️🚶‍♀️🧍🧍‍♂️🧍‍♀️🧎🧎‍♂️🧎‍♀️🧑‍🦯👨‍🦯👩‍🦯🧑‍🦼👨‍🦼👩‍🦼🧑‍🦽👨‍🦽👩‍🦽🏃🏃‍♂️🏃‍♀️💃🕺🕴️👯👯‍♂️👯‍♀️🧖🧖‍♂️🧖‍♀️🧗🧗‍♂️🧗‍♀️🤺🏇⛷️🏂🏌️🏌️‍♂️🏌️‍♀️🏄🏄‍♂️🏄‍♀️🚣🚣‍♂️🚣‍♀️🏊🏊‍♂️🏊‍♀️⛹️⛹️‍♂️⛹️‍♀️🏋️🏋️‍♂️🏋️‍♀️🚴🚴‍♂️🚴‍♀️🚵🚵‍♂️🚵‍♀️🤸🤸‍♂️🤸‍♀️🤼🤼‍♂️🤼‍♀️🤽🤽‍♂️🤽‍♀️🤾🤾‍♂️🤾‍♀️🤹🤹‍♂️🤹‍♀️🧘🧘‍♂️🧘‍♀️🛀🛌🧑‍🤝‍🧑👭👫👬💏👩‍❤️‍💋‍👨👨‍❤️‍💋‍👨👩‍❤️‍💋‍👩💑👩‍❤️‍👨👨‍❤️‍👨👩‍❤️‍👩👪👨‍👩‍👦👨‍👩‍👧👨‍👩‍👧‍👦👨‍👩‍👦‍👦👨‍👩‍👧‍👧👨‍👨‍👦👨‍👨‍👧👨‍👨‍👧‍👦👨‍👨‍👦‍👦👨‍👨‍👧‍👧👩‍👩‍👦👩‍👩‍👧👩‍👩‍👧‍👦👩‍👩‍👦‍👦👩‍👩‍👧‍👧👨‍👦👨‍👦‍👦👨‍👧👨‍👧‍👦👨‍👧‍👧👩‍👦👩‍👦‍👦👩‍👧👩‍👧‍👦👩‍👧‍👧🗣️👤👥👣
💘💝💖💗💓💞💕💟❣️💔❤️🧡💛💚💙💜🤎🖤🤍💋💌💯💢💥💫💦💨🕳️💣💬👁️‍🗨️🗨️🗯️💭💤🏧🚮🚰🚹🚺🚻🚼🚾🛂🛃🛄🛅⚠️🚸🚫🚳🚭🚯🚱🚷📵🔞☢️☣️⬆️↗️➡️↘️⬇️↙️⬅️↖️↕️↔️↩️↪️⤴️⤵️🔃🔄🔙🔚🔛🔜🔝🛐⚛️🕉️✡️☸️☯️✝️☦️☪️☮️🕎🔯🔀🔁🔂▶️⏭️⏯️◀️⏮️🔼🔽⏸️⏹️⏺️⏏️🎦🔅🔆📶📳📴♀️♂️⚧️✖️♾️‼️⁉️〰️💱💲⚕️♻️⚜️🔱📛🔰☑️✔️〽️✳️✴️❇️©️®️™️#️⃣*️⃣0️⃣1️⃣2️⃣3️⃣4️⃣5️⃣6️⃣7️⃣8️⃣9️⃣🔟🔠🔡🔢🔣🔤🅰️🆎🅱️🆑🆒🆓ℹ️🆔Ⓜ️🆕🆖🅾️🆗🅿️🆘🆙🆚🈁🈂️🈷️🈶🈯🉐🈹🈚🈲🉑🈸🈴🈳㊗️㊙️🈺🈵🔴🟠🟡🟢🔵🟣🟤🟥🟧🟨🟩🟦🟪🟫◼️◻️▪️▫️🔶🔷🔸🔹🔺🔻💠🔘🔳🔲
🐵🐒🦍🦧🐶🐕🦮🐕‍🦺🐩🐺🦊🦝🐱🐈🐈‍⬛🦁🐯🐅🐆🐴🐎🦄🦓🦌🐮🐂🐃🐄🐷🐖🐗🐽🐏🐑🐐🐪🐫🦙🦒🐘🦏🦛🐭🐁🐀🐹🐰🐇🐿️🦔🦇🐻🐻‍❄️🐨🐼🦥🦦🦨🦘🦡🐾🦃🐔🐓🐣🐤🐥🐦🐧🕊️🦅🦆🦢🦉🦩🦚🦜🐸🐊🐢🦎🐍🐲🐉🦕🦖🐳🐋🐬🐟🐠🐡🦈🐙🐚🐌🦋🐛🐜🐝🐞🦗🕷️🕸️🦂🦟🦠💐🌸💮🏵️🌹🥀🌺🌻🌼🌷🌱🪴🌲🌳🌴🌵🌾🌿☘️🍀🍁🍂🍃🌑🌒🌓🌔🌕🌖🌗🌘🌙🌚🌛🌜🌡️☀️🌝🌞🪐🌟🌠🌌☁️⛈️🌤️🌥️🌦️🌧️🌨️🌩️🌪️🌫️🌬️🌀🌈🌂☂️⛱️❄️☃️☄️🔥💧🌊
🍇🍈🍉🍊🍋🍌🍍🥭🍎🍏🍐🍑🍒🍓🥝🍅🥥🥑🍆🥔🥕🌽🌶️🥒🥬🥦🧄🧅🍄🥜🌰🍞🥐🥖🥨🥯🥞🧇🧀🍖🍗🥩🥓🍔🍟🍕🌭🥪🌮🌯🥙🧆🥚🍳🥘🍲🥣🥗🍿🧈🧂🥫🍱🍘🍙🍚🍛🍜🍝🍠🍢🍣🍤🍥🥮🍡🥟🥠🥡🦀🦞🦐🦑🦪🍦🍧🍨🍩🍪🎂🍰🧁🥧🍫🍬🍭🍮🍯🍼🥛🍵🍶🍾🍷🍸🍹🍺🍻🥂🥃🥤🧃🧉🧊🥢🍽️🍴🥄🔪🏺
🎃🎄🎆🎇🧨🎈🎉🎊🎋🎍🎎🎏🎐🎑🧧🎀🎁🎗️🎟️🎫🎖️🏆🏅🥇🥈🥉🥎🏀🏐🏈🏉🎾🥏🎳🏏🏑🏒🥍🏓🏸🥊🥋🥅⛸️🎣🤿🎽🎿🛷🥌🎯🪀🪁🎱🔮🧿🎮🕹️🎰🎲🧩🧸♠️♥️♦️♣️♟️🃏🀄🎴🎭🖼️🎨🧵🧶
👓🕶️🥽🥼🦺👔👕👖🧣🧤🧥🧦👗👘🥻🩱🩲🩳👙👚👛👜👝🛍️🎒👞👟🥾🥿👠👡🩰👢👑👒🎩🎓🧢⛑️📿💄💍💎🔇🔈🔉🔊📢📣📯🔔🔕🎼🎵🎶🎙️🎚️🎛️🎤🎧📻🎷🎸🎹🎺🎻🪕🥁📱📲☎️📞📟📠🔋🔌💻🖥️🖨️⌨️🖱️🖲️💽💾💿📀🧮🎥🎞️📽️🎬📺📷📸📹📼🔍🔎🕯️💡🔦🏮🪔📔📕📖📗📘📙📚📓📒📃📜📄📰🗞️📑🔖🏷️💰🪙💴💵💶💷💸💳🧾💹✉️📧📨📩📤📥📦📫📪📬📭📮🗳️✏️✒️🖋️🖊️🖌️🖍️📝💼📁📂🗂️📅📆🗒️🗓️📇📈📉📊📋📌📍📎🖇️📏📐✂️🗃️🗄️🗑️🔒🔓🔏🔐🔑🗝️🔨🪓⛏️⚒️🛠️🗡️⚔️🔫🏹🛡️🔧🔩⚙️🗜️⚖️🦯🔗⛓️🧰🧲⚗️🧪🧫🧬🔬🔭📡💉🩸💊🩹🩺🚪🛏️🛋️🪑🚽🚿🛁🪒🧴🧷🧹🧺🧻🧼🧽🧯🛒🚬⚰️⚱️🗿
🌍🌎🌏🌐🗺️🗾🧭🏔️⛰️🌋🗻🏕️🏖️🏜️🏝️🏞️🏟️🏛️🏗️🧱🏘️🏚️🏠🏡🏢🏣🏤🏥🏦🏨🏩🏪🏫🏬🏭🏯🏰💒🗼🗽🕌🛕🕍⛩️🕋🌁🌃🏙️🌄🌅🌆🌇🌉♨️🎠🎡🎢💈🎪🚂🚃🚄🚅🚆🚇🚈🚉🚊🚝🚞🚋🚌🚍🚎🚐🚑🚒🚓🚔🚕🚖🚗🚘🚙🚚🚛🚜🏎️🏍️🛵🦽🦼🛺🚲🛴🛹🚏🛣️🛤️🛢️🚨🚥🚦🛑🚧🛶🚤🛳️⛴️🛥️🚢✈️🛩️🛫🛬🪂💺🚁🚟🚠🚡🛰️🚀🛸🛎️🧳⏱️⏲️🕰️🕛🕧🕐🕜🕑🕝🕒🕞🕓🕟🕔🕠🕕🕡🕖🕢🕗🕣🕘🕤🕙🕥🕚🕦
Suggested Locations
Wpisz tekst z poniższego obrazka. Nie jest wyraźny?

Jesteśmy na facebooku

fb

Ostatnie komentarze

Rafał Kapica napisał/a komentarz do Szkolna klasa - dobre miejsce do współpracy
tak tablice są bardzo dobrym rozwiązaniem - polecam
Jan Soliwoda napisał/a komentarz do Jeszcze większa automatyzacja pracy twórczej
Świetnie, nareszcie! Acz poprzez 'reductio ad absurdum' niestety (starożytnym wystarczyło że wyobraz...
Ppp napisał/a komentarz do Jak książeczki uczą rozmawiać?
Mama opowiadała mi, że zacząłem mówić bardzo późno, ale jak już zacząłem - od razu pełnymi zdaniami,...
Przerażająca wizja. Z jednej strony trzeba gonić za technologią która rozwija świat, z drugiej stron...
Stanisław Czachorowski napisał/a komentarz do Wykład w czasach postpiśmienności, czyli szukanie drogi we mgle
Tak, najważniejszy jest tok rozumowania, opowieść o wiedzy i dochodzeniu do wniosków, odkryć. To się...
Wykładam matematykę i staram się postępować na przekór pewnego określenia czym jest wykład: to trans...
Stanisław Czachorowski napisał/a komentarz do Wykłady w stylu programów popularnonaukowych?
Zawsze najważniejszym jest mieć coś do powiedzenia. Interesującego, ważnego, wartościowego. Dobrze j...
Jak widzę, odniósł się Pan do mojego komentarza, więc odpowiem.Programy B. Wołoszańskiego były różne...

E-booki dla nauczycieli

Polecamy dwa e-booki dydaktyczne z serii Think!
Metoda Webquest - poradnik dla nauczycieli
Technologie są dla dzieci - e-poradnik dla nauczycieli wczesnoszkolnych z dziesiątkami podpowiedzi, jak używać technologii w klasie