Niedawno cieszyliśmy się z informacji, że Amazon przenosi do Polski swoje centra logistyczne. Czy to docenienie wysokich kompetencji zawodowych Polaków, czy raczej potwierdzenie, że Polacy są raczej „Chińczykami” Unii Europejskiej i nie trzeba im płacić tyle, co pracownikom w krajach Zachodniej Europy. Warto powrócić do prezentowanego kilkanaście dni temu Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC.

Od lat w debacie społecznej dotyczącej oświaty coraz częściej pojawiają się akcenty dotyczące „jakości nauczycieli”. Celowo nie użyłam określenia bardziej, wydawałoby się, konkretnego: „jakość pracy nauczycieli”, bo zakres tej wypowiedzi jest szerszy. Obejmuje nie tylko wykonywanie samego zawodu, ale też kwestie osobowości i moralności oraz specjalnych warunków wykonywania tego zawodu (ten ostatni punkt stanowi wyłącznie argument krytyczny wobec środowiska). Gdyby więc wierzyć powszechnie głoszonym poglądom, należałoby przyjąć, że mamy w szkołach nauczycieli leniwych, niekompetentnych, a w najlepszym przypadku obojętnych wobec problemów ucznia (i rodzica).

Szukając poza Polską wzorców do naśladowania w edukacji, coraz częściej spoglądamy na północ Europy.  W Finlandii selekcja kandydatów do programów kształcenia pedagogicznego jest naprawdę ostra. Tylko ok. 10 proc. chętnych zostaje przyjętych – mówi prof. Markku Hannula w rozmowie z Janem Gmurczykiem.

Wróciłem z Częstochowy. Uczestniczyłem w niezwykle udanej III konferencji dla dyrektorów zatytułowanej „Nowoczesne rozwiązania interaktywne w praktyce szkolnej”. Mówiłem o tym, że powszechny i nieograniczonych niemal dostęp do zasobów w sieci nie zmienił nic w naszych szkołach. A przecież mamy największych ekspertów w zasięgu jednego kliknięcia, mamy natychmiastowy dostęp do informacji, słowników, kanałów telewizyjnych z ogromnym archiwum. Możemy korzystać z cyfrowych bibliotek, wirtualnych instytutów i muzeów. Dziś to wszystko jest powszechnie dostępne, ale w żaden sposób nie zmienia to szkoły.

Zmiany w systemie edukacji doprowadziły do tego, że szkoła stała się sformalizowanym, zbiurokratyzowanym i przeracjonalizowanym tworem. Oderwana od prawdziwego życia, straciła siłę budzenia fascynacji. Logika systemu każe nauczycielom skupiać się na „przerabianiu” materiału, przygotowaniu uczniów do testów i opracowaniu szkolnej dokumentacji, a nie na prowadzeniu ciekawych i intrygujących lekcji.

Wyniki Międzynarodowego Badania Kompetencji Osób Dorosłych PIAAC pokazują, że w ciągu ostatnich 17 lat wzrósł poziom umiejętności dorosłych Polaków. Nadal jednak mamy dużo do zrobienia, zwłaszcza w kompetencjach cyfrowych (tu jesteśmy na szarym końcu). Kto podnosi nasze wyniki w rankingu? Osoby z wyższym wykształceniem, pracujący w sektorach usług wiedzochłonnych, wysoko wykwalifikowani pracownicy biurowi.