Bardzo złą robotę robi słowo „ocenianie’, które w Polsce kojarzy się jedynie z krytyką, a w szkole bezpośrednio ze stopniami. Słowo w języku angielskim – assessment ma znacznie szersze i nie tak opresyjne znaczenie.
Jutro odbędzie się w Warszawie konferencja „Dziecko bez stopni”. Dużo osób nas popiera, blisko 700 zapisało się do naszej koalicji. Coraz bardziej jestem pewna swojego zdania w tej sprawie. Nie znosiłam stopni, ani jako dziecko, ani jako rodzic, ani jako nauczyciel, a nawet jako dyrektor szkoły. Nie motywowały, wprowadzały okropną rywalizację, zabijały chęć poznawania świata i krzywdziły.
Moja córka ostatnio wysłana była przez PAH do Nepalu z zadaniem zrobienia assessmentu, czyli rozpoznania potrzeb po trzęsieniu ziemi. Gdybyśmy powiedzieli, że pojechała tam, aby zrobić ocenę, to skojarzyłoby nam się to z wyrażeniem opinii, co jest dobrze, a co źle. A przecież nie taki cel był jej wyjazdu.
Może moglibyśmy rozszerzyć znaczenie polskiego słowa ocena? Co myślicie na temat – rozeznanie potrzeb ucznia? W czasie procesu uczenia się nauczyciel rozpoznaje potrzeby ucznia i się do nich odnosi…
Uczniowi na pewno potrzebna jest ocena (wręcz niezbędna), ale rozumiana jako informacja, co robi już wystarczająco dobrze, co i jak powinien poprawić i jak może dalej się rozwijać. Ale co to ma wspólnego ze stopniami?
Dostałem trójkę i co to oznacza dla mnie? Czy wiem, co robię dobrze, co źle, czy wiem jak mam się poprawić? Wiem tylko, że kolega z prawej otrzymał 4, czyli pewnie jest lepszy, a ten z lewej 2, więc jest gorszy. Mogę jeszcze porównać się do średniej, ale po co? Czy jeśli wypadnę poniżej średniej, to bardziej będę się starać, a jeśli powyżej, czy będzie dla mnie wtedy stopień nagrodą?
Stopnie podobno potrzebne są systemowi oświaty. Matko, co się za tym kryje – SYSTEM! System musi wiedzieć, kto jest najlepszy, a kto za nim, no i kto jest najgorszy. Wszystkich można ustawić w szereg, a potem operować tak danymi, aby przyjmować w różne miejsca tylko tych z górnych pozycji. Ale to się już skończyło proszę Państwa, teraz uczelnie będą się prosić o studentów. Czyżby system nie przewidział niżu demograficznego? Systemie, zamiast zliczać nas na punkty, zajmij się tym, abyśmy lepiej i skuteczniej się uczyli.
A teraz mała autentyczna historyjka ilustrująca zakorzenienie stopniowania w naszej kulturze. Konferencja poświęcona strategiom uczenia się. Mówię najpierw o zasadach informacji zwrotnej (wyszczególnienie tego, co uczeń zrobił dobrze, co i jak ma poprawić i jak ma się dalej rozwijać), potem proszę uczestników o porozmawianie w parach na temat tego, czy ocena – 3, spełnia wymogi informacji zwrotnej.
Dialog jednej z par;
- Jak Pan myśli, czy stopień wystarcza?
- Tak, przecież to to samo.
- No chyba nie, uczeń otrzymując 3 nie wie, za co je dostał.
- Jeśli nie wie za co, to mu się tylko 3 należy.
Zastanawiające jest, że dorastając zapominamy o tym, jak działały na nas stopnie.
Maria Lewandowska, nauczycielka wczesnoszkolna, napisała do mnie:
„Moi uczniowie nie tak dawno uzasadnili mi, że nie chcą stopni. Jako uzasadnienie podali: Jak się coś niedokładnie napisze lub powie to można dostać słabą ocenę i jest wtedy smutno i niefajnie, a jak pani pisze co się nie tak zrobiło to można się nauczyć i poprawić”.
Tak mówią dzieci siedmioletnie.
To bardzo dziwne zjawisko, gdyż po skończeniu szkoły dorośli ludzie często domagają się stopni dla swoich dzieci, ale z drugiej strony wcale nie chcą, aby otrzymywać od swojego szefa w swojej pracy ocenę w formie stopni...
Życzę nam wszystkim, abyśmy wyleczyli się ze stopniomanii, a z nami też SYSTEM.
Notka o autorce: Danuta Sterna – matematyczka, pracowniczka naukowo-dydaktyczna Politechniki Warszawskiej (1974-1986), od 1990 roku nauczycielka matematyki w szkołach publicznych i niepublicznych, autorka publikacji dla nauczycieli i materiałów metodycznych, trenerka programu Szkoła Ucząca Się, kierowniczka Akademii SUS prowadzącej szkolenia dla nauczycieli, autorka książki „Ocenianie kształtujące w praktyce”. Niniejszy wpis pochodzi z jej bloga w partnerskiej platformie Edunews.pl – www.osswiata.pl.
Przeczytaj więcej na temat oceniania w szkole:
