Szwecja cieszy się na świecie doskonałą reputacją nie tylko w kategorii edukacji, ale także swojej zrównoważonej gospodarki oraz wdrażania i wykonywania z pewnymi sukcesami obowiązków państwa opiekuńczego. W edukacyjnych badaniach porównawczych PISA 2022 wypada całkiem dobrze (przeważnie wyniki powyżej średniej dla krajów OECD). Przed jakimi wyzwaniami edukacyjnymi stoi Szwecja? Otóż problemów jest kilka (na pewno nie wyczerpiemy całej listy).

Wciągający wszystkich, którzy mają cokolwiek do powiedzenia na temat edukacji dyskurs o kierunkach zmian jakie powinny zajść w szkole, skupia się przede wszystkim na czynnikach technicznych typu treści kształcenia, oceny czy zadania domowe. Bliższy ogląd funkcjonowania oświaty podpowiada, że kluczowym wyzwaniem są ludzie. Na pierwszym miejscu uczniowie, ale też pracujący z nimi nauczyciele.

Jeśli chcemy, aby nauczyciele wprowadzali innowacje, muszą mieć na to czas i potrzebują wsparcia ze strony własnej szkoły i jej dyrekcji. Do awansu zawodowego potrzebne są zaświadczenia o uczestnictwie w warsztatach i kursach. Często nauczyciele uczestniczą w nich tylko z tego powodu, aby uzyskać zaświadczenie. Wiele jest dostępnych bezpłatnych form doskonalenia i tu wybór jest po stronie nauczyciela. Ale te, za które płaci szkoła powinny być po pierwsze mądrze wybrane, a po drugie warto zadbać o ich dalszy ciąg w postaci zastosowania w szkole.

Zmiana w edukacji zaczyna się w nas samych. Trudno jest narzucić swój punkt widzenia i oczekiwać, że ludzie za tobą pójdą. Można ich zmusić na różny sposób (niestety zdarza się), ale czy wtedy nawet dobre pomysły uda się rzeczywiście i trwale wprowadzić w życie? Trzeba innego podejścia. Budujmy kulturę współpracy w szkołach. Współpraca będzie czymś, co pozwoli nam pójść dalej ze zmianami.

Niestabilność świata, w którym żyjemy odciska szczególnie silnie piętno na psychice dzieci i młodzieży, czego dowodzi wiele publikowanych na przestrzeni ostatnich kilkunastu miesięcy badań i sondaży. Pandemia COVID w znacznym stopniu przyczyniła się do pogorszenia ich dobrostanu i zdrowia, ale też pogłębiła istniejące problemy i ujawniła słaby poziom rozwoju kompetencji społecznych i emocjonalnych najmłodszego pokolenia. Wielu młodych nadal nie potrafi się zaadaptować do zmian. Jest zagubionych, zmaga się z różnymi lękami oraz obniżonym nastrojem. Fundacja Edukacja dla Demokracji, z myślą o młodzieży, przygotowała publikację „PoMOCnik. Dobre praktyki wspierania dzieci i młodzieży" zawierającą osiem dobrych praktyk, które sprawdziły się w pracy z młodymi ludźmi.

Prawie 2/3 studentów polskich uczelni korzysta z generatywnej sztucznej inteligencji (GEN AI) przy rozwiązywaniu zadań domowych i tworzeniu projektów naukowych, wynika z badania fundacji edukacyjnej Our Future Foundation i Akademii Leona Koźmińskiego. Zdecydowana większość studentów uważa, że uniwersytety powinny pozwalać na wykorzystywanie nowych technologii w procesie edukacyjnym, jednak przy wprowadzeniu jasnych regulacji dotyczących ich użycia.